شاید این لطیفه را شنیده باشید که دو نفر در تاکسی نشسته بودند که یکی از آنها به دیگری رو کرد و گفت: «عذر می‌خواهم آدامس دارید؟» جواب شنید: «بله». سپس گفت: «بی‌زحمت یک عدد آدامس در دهانتان بگذارید و بجوید!»

بوی بد دهان علل مختلفی دارد که معمولا منشا آن داخل دهان یا فضاهایی همچون سینوس‌ها، بینی، معده، مری و ریه‌هاست که به دهان راه دارد.

عفونت لثه‌ها در اثر فساد مواد غذایی باقی مانده در میان دندان‌ها و روی زبان ایجاد می‌شود. شلی لثه‌ها نیز زمینه‌ساز ایجاد عفونت لثه و دندان است. مز‌مزه ترکیب نمک و سرکه رقیق شده جهت کاهش عفونت و مز‌مزه آب جوشانده سماق یا پوست انار جهت سفت کردن لثه‌ها مفید است. (مز‌مزه یعنی چرخاندن مایعات در فضای بین دندان‌ها.)

خشکی دهان

وقتی دهان خشک و بزاق کافی برای شست‌وشوی دندان‌ها و رقیق ساختن مواد اسیدی باکتری‌ها نباشد باعث افزایش بوی دهان و استعداد عفونت دندان می‌شود. داروها، مشکلات غدد بزاقی و تنفس با دهان باز سبب خشکی دهان می‌شود.

سینوزیت و خلط پشت حلق

در این بیماری معمولا خلط لزج بدبویی از ناحیه بینی جدا شده و به ناحیه حلق می‌ریزد و مزه بدی در انتهای زبان حس می‌شود. شستن دهان و مسواک زدن در این بیماری موقتا بوی دهان را کم می‌کند، اما پس از مدت کوتاهی به دلیل ریزش مجدد مواد بدبو فضای دهان بوی بدی خواهد گرفت. مداومت بر غرغره آب نمک موثر است.

بیماری‌های معده

بوی دهان ناشی از بیماری معده یا به دلیل خلط صفراوی یا بلغمی است. تفاوت این ‌که در نوع صفراوی بعد از خوردن غذا تا زمان پر بودن معده بوی بد دهان متوقف می‌شود ولی در نوع بلغمی با خوردن و شستن دهان بوی بد از بین نمی‌رود. در نوع صفراوی بهترین درمان کم خوردن شیرینی و خوراکی‌های تند و خوردن زردآلو و هلوی تازه یا خیسانده، خربزه و خیار است، اما نوع بلغمی نیاز به درمان اساسی دارد ولی خوردن مربای زنجبیل و زیره بعد از غذا به رفع آن کمک می‌کند. بوی دهان در روزه‌داری نیز عمدتا ناشی از معده است که اگر بیش از حد نباشد طبیعی است.

ریه بودار

خوردن غذاهای بودار مثل پیاز و سیر به دلیل این که اجزای بودار آنها از طریق خون به ریه می‌روند و آزاد می‌شوند تا وقتی دفع نشوند، بویشان ادامه خواهد داشت. این مواد بوی سایر دفعیات را نیز تغییر می‌دهد. مسواک زدن نیز تغییر چندانی در این بو ایجاد نمی‌کند. مز‌مزه چای خشک می‌تواند تا حدودی موثر باشد. از دیگر عواملی که به ایجاد بوی بد دهان می‌انجامد پرخوری، ریزه‌خواری، قی کردن مکرر و مداومت بر جویدن آدامس‌ بویژه شیرین است. مسواک و مهم‌تر از آن نخ دندان توصیه می‌شود.

دکتر محمدعلی زارعیان / پزشک و پژوهشگر طب سنتی