اخبار
فیلم غم‌انگیز هم می‌تواند حالتان را بهتر کند
در يک بعدازظهر روز جمعه، با خستگي از يک هفته کار و مشغله چه مي‌کنيد؟ ترجيح مي‌دهيد شادي را کنار خانواده و در گپ و گفت‌هاي خانوادگي پيدا کنيد يا دوست داريد به پارک محله برويد، با دوستانتان شطرنج بازي کنيد و اين‌گونه روحيه بهتر و شادتري به دست آوريد؟ شايد هم دوست داشته باشيد يک فيلم خوب از سينماي ايران يا خارج ببينيد؟ اما آيا تماشاي يک فيلم مي‌تواند باعث شادي شود؟ اصلا يک فيلم خوب که حال شما را خوب کند بايد چه ويژگي‌هايي داشته باشد؟ دکتر اميرحسين جلالي ، روانپزشک به اين پرسش‌ها چنين پاسخ مي‌دهد.
دکتر جلالي! آيا فيلم مي‌تواند به افزايش شادي و حس خوب در افراد کمک کند؟
به‌طور کلي سينما به ما امکان تخيل مي‌دهد و به عبارت بهتر به تخيلمان دامن مي‌زند. ما با تماشاي فيلم مي‌توانيم خود را به جاي شخصيت‌هاي داستان بگذاريم و با آنها شادي، اندوه، هيجان و... را تجربه کنيم. همه انسان‌ها براي سلامت روان به تخليه رواني نياز دارند. در يونان باستان اين مبحث خيلي داغ بود و معتقد بودند تئاتر به تخليه رواني افراد کمک مي‌کند. همان‌طور که امروزه ما معتقديم صحبت کردن با روان‌شناس مي‌تواند به بروز احساس‌ها و تخليه هيجان‌هاي فرد کمک کند و در نتيجه فرد سبک‌تر مي‌شود. تماشاي فيلم هم تأثيرهاي مشابهي دارد.
پس تخيل کردن مي‌تواند زندگي ما را پرنشاط‌تر کند؟
بله، اما يادتان باشد بزرگسالاني که از نظر رواني سالم هستند بايد در دنياي واقعي زندگي کنند. انسان‌هايي که مي‌توانند وارد عالم خيال شوند و بعد خيلي زود به دنياي واقعيت برگردند، افراد سالم‌تري هستند. سينما و فيلم به ما اين امکان را مي‌دهد که براي ساعت‌هايي از زندگي واقعي خود دور و غرق در شخصيت‌هاي فيلم شويم. تجربه‌اي که گاهي حتي مي‌تواند فانتزي يا کودکانه هم باشد.
اغلب ما هنگام تماشاي فيلم خود را جاي شخصيت‌هاي داستان مي‌گذاريم و گاهي با آنها هم‌ذات‌پنداري مي‌کنيم و در تجربه‌هاي خوب و بد آنها شريک مي‌شويم. اين خوب است يا بد؟
يکي از ويژگي‌هاي سلامت روان اين است که بتوانيم از تجربه ديگران درس بگيريم و کساني که از اين توانايي برخوردارند اغلب سلامت رواني بيشتري هم دارند. سينما به ما اين امکان را مي‌دهد که حتي کارهاي خطرناکي که در دنياي واقعي نمي‌توانيم و نبايد انجام دهيم را تجربه کنيم و گاهي آنقدر با شخصيت‌هاي فيلم همراه مي‌شويم که بعد از تماشاي فيلم به تحليل عملکرد شخصيت‌هاي داستان مي‌پردازيم و در مورد عملکرد آنها قضاوت مي‌کنيم. در اين هنگام ما با تحليل فيلم در واقع تجربه‌هاي تازه‌تري به دست مي‌آوريم که ارزشمند است.
آيا براي شادي بايد حتما سراغ فيلم‌هاي شاد و کمدي برويد؟
به‌نظر من خيلي هم خوب است که فرد يک اثر سينمايي کمدي را ببيند و بخندد و حالش بهتر شود اما تماشاي اين فيلم کمدي مانند يک مسکن موقت عمل مي‌کند و به صورت موقتي حال فرد را بهتر مي‌کند و جنبه درماني و طولاني‌مدت ندارد. واقعيت اين است که واکنش افراد به يک اثر يا فيلم به شخصيت آنها بستگي دارد اما نمي‌توان گفت فقط با تماشاي يک فيلم کميک مي‌توان شاد شد. گاهي حتي يک فيلم غم‌انگيز هم مي‌تواند شادي‌بخش باشد.
منظورتان چيست؟
گاهي يک فيلم غم‌انگيز به تخليه رواني فرد کمک مي‌کند يا براي بيننده آموزنده است. خيلي وقت‌ها ممکن است فرد با تماشاي يک فيلم درام با خودش بگويد تجربه تلخ من مي‌توانست خيلي بدتر باشد پس خدا را شکر بنابراين حتما براي تجربه حال خوب لازم نيست يک فيلم کمدي ببينيم بلکه اثري که ما را به فکر وادار يا به تخليه هيجان‌هايمان کمک کند هم مي‌تواند حالمان را بهتر کند حال بد ناشي از هيجان‌هايي است که اگرچه ما آن را تجربه کرده‌ايم اما کلمه‌اي براي بيانش نداريم و به نوعي موفق نشده‌ايم آن را به درستي درک و هضم کنيم. هنگامي که يک فيلم را تحليل مي‌کنيم با خودمان مي‌گوييم تجربه فلان شخصيت فيلم هم مشابه تجربه من بود و در اين شرايط است که گويي دليل حال بدمان را متوجه مي‌شويم. واقعيت اين است که حال بد ما از نخنديدن نيست بلکه به دليل وجود هيجان‌هايي است که به درستي درکشان نکرده‌ايم. هيجان‌هاي تجربه‌نشده و معنا‌نشده‌اي که حال ما را بد مي‌کند و گاهي مي‌توان از فيلم براي معنا کردن اين تجربه‌ها کمک گرفت.
به تخليه هيجان‌ها در اثر تماشاي فيلم اشاره کرديد. لطفا کمي بيشتر در اين مورد توضيح دهيد.
انسان‌ها بايد به موقع هيجان‌هايشان را تخليه کنند اما خيلي وقت‌ها چون هيجان‌هاي ما درست و به موقع تخليه نمي‌شوند، مشکل‌ساز مي‌شوند. مثلا فردي که بغضي فروخورده دارد با تماشاي يک فيلم ناگهان بغضش مي‌ترکد و همراه شخصيت داستان گريه مي‌کند. همين گريه به تخليه رواني فرد کمک مي‌کند.
آيا فيلم‌درماني در ايران هم استفاده مي‌شود؟
ابتدا بايد بگوييم فيلم‌درماني فقط يک درمان مکمل است که کنار ساير درمان‌ها استفاده مي‌شود. فيلم‌تراپي در ايران کمتر جا افتاده است.
مي توانيد چند فيلم ايراني معرفي کنيد که تأثيرات خوبي روي مخاطب بگذارند
فيلم‌هاي اصغر فرهادي و برخي از کارهاي قديمي‌تر رخشان بني‌اعتماد به نظرم ديدني اند.
و از بين آثار خارجي؟
خارجي‌ها خيلي تنوع دارند و به همين دليل نام بردن آنها سخت است اما برخي از آثار وودي آلن داراي مولفه‌هايي بالا هستند.
