اخبار
تصورات قبلی درباره قلب
گزارش سپيد از متن و حاشيه هفدهمين کنگره تازه‌هاي قلب و عروق
پري‌ناز قاسمي
قلب عضوي حياتي براي همه ماست. با يک صدم ثانيه تأخير در کار آن، يک زندگي و يک عمر از کار خواهد افتاد. بيماري قلبي نيز زندگي و آسايش را از فرد خواهد گرفت و جاي آن تنها درد و رنجوري بر جا خواهد گذاشت. خصوصاً که بسياري از بيماران قلبي با اين بيماري به صورت مزمن و مداوم دست و پنجه نرم مي‌کنند. متخصصين و پزشکان قلب و عروق با وجودي که براي درمان اين بيماران آموزش ديده‌اند اما دانسته‌هاي جديد در رابطه با بيماري‌هاي نوظهور قلبي، روش‌هاي تشخيص و درمان جديد و کسب تجربه از پزشکان برتر اين حوزه، مي‌تواند سلامت را براي بسياري از بيماران قلبي نزديک کند. هفته گذشته، براي متخصصين قلب و عروق هفته‌اي شلوغ بود. هفدهمين کنگره تازه‌هاي قلب و عروق، چهارشنبه گذشته در سالن همايش‌هاي رازي برگزار شد. در اين کنگره به صورت کلي به بررسي تازه‌هاي درمان و بيماري‌هاي مختلف در حوزه قلب پرداخته شد. مسعود قاسمي، رئيس انجمن قلب و عروق هم در همين مورد در مراسم افتتاحيه هفدهمين کنگره سراسري تازه‌هاي قلب و عروق گفت: «در کنگره امسال علاوه بر بررسي دستاوردهاي چند سال اخير، در زمينه درمان‌هاي مدرن و پيشرفت‌هايي که صورت گرفته نيز به بحث و تبادل نظر خواهيم پرداخت.»
وي همچنين با اعلام اينکه بيماري‌هاي قلبي نخستين علت مرگ و مير در دنيا هستند، گفت: «کم تحرکي، تغذيه نامناسب، ماشيني شدن، دخانيات، بالا رفتن فشارخون، چربي‌خون و بيماري ديابت از جمله دلايل افزايش بيماري‌هاي قلبي است که در صورت تشخيص و درمان ديرهنگام باعث وقوع مرگ و مير در بسياري از جوامع از جمله جامعه ماست. در انتهاي قرن بيستم مرگ و مير ناشي از بيماري‌هاي قلب و عروق به25 درصد رسيد و در حال حاضر هم پيش‌بيني مي‌شود در سال 2025 به35تا 60 درصد برسد. در صورتي که در اين کشور مهم‌ترين راه پيشگيري از ابتلا به اين بيماري‌ها تغيير سبک زندگي است.»
در اين گردهمايي به موارد بسياري مانند داروهاي جديد قلب و عروق، شايع‌ترين بيماري‌هاي قلبي، سندروم‌هاي نادر، باتري‌هاي جديد، قلب‌هاي مصنوعي و ارتباط بيماري‌هاي مغز و اعصاب با قلب و عروق پرداخته شده است که در اين گزارش به برخي از آنها مي‌پردازيم.
درمان جديد و سريع بيماران آنفارکتوس
مسعود قاسمي، در سخنراني خود در افتتاحيه مراسم، يکي از موضوعات مهم در کنگره را بررسي آنفاکتوس‌هاي قلبي برشمرد و گفت: «در کنگره هفدهم، روش‌هاي نوين و جديد ارائه خدمات به بيماران دچار آنفارکتوس قلبي بررسي خواهد شد. همچنين نقش ارجاع سريع اين بيمار و دسترسي آنها به امکانات بيمارستاني و پزشک متخصص نيز مورد ارزيابي و بحث و تبادل نظر قرار خواهد گرفت. آمارها نشان مي‌دهد بيماران آنفارکتوس که در زير يک ساعت و نيم اول به امکانات بيمارستاني دسترسي پيدا مي‌کنند، قادر به درمان خواهند بود و همين موضوع از بروز حادثه‌هاي بعدي جلوگيري خواهد کرد. همچنين اين درمان ضمن زنده نگه‌داشتن بيمار از بسياري هزينههاي درماني که به بيمار و بيمه‌ها تحميل مي‌شود جلوگيري خواهد کرد.»
وي در همين مورد به خبرنگار سپيد گفت: «يکي از کارهاي جديد و مؤثري که در برخورد با سکته حاد قلبي در دنيا صورت مي‌گيرد، اين است که اگر بيماران سکته قلبي حاد را در طي دو تا چهار ساعت اول سکته قلبي، به ويژه پيش از دو ساعت اول شروع درد سينه به بيمارستان برسانند، مي‌توان با باز کردن رگ مبتلا به سکته که در اصطلاح آنژيو پلاستي اوليه گفته مي‌شود، جان بيمار را نجات داد و وسعت سکته قلبي را بسيار کاهش داد. اين امر موجب مي‌شود عوارض بيماري و درمان‌هاي بعد از آن، بسيار کمتر شود.»
باورهاي تصحيح‌شده درمورد درمان بيماري‌هاي قلبي
رئيس کنگره هفدهم قلب و عروق در رابطه با تأثير مکمل‌ها روي بهبود سلامتي بيماران قلبي، بيان کرد: «تاکنون تصور بر اين بود ويتامين E و امگا 3 براي قلب مفيد است. اما در آخرين تحقيقات و پژوهش‌هاي انجام شده، مشخص شد اين دو هيچ تأثيري روي قلب ندارند. در صورتي که اعلام شده کمبود ويتامين D منجر به تنگي عروق مي‌شود و به بيماران توصيه مي‌شود در وهله نخست تلاش کنند ويتامين D بيشتري مصرف کنند.» وي در مورد تأثير هورمون روي زنان نيز اعلام کرد: «پيش از اين تصور بر اين بود مصرف هورمون استروژن براي بانوان در سنين يائسگي، منجر به پيشگيري از بيماري‌هاي قلبي مي‌شود، اما اکنون ثابت شده است که اين هورمون‌ها نه تنها تأثير پيشگيري ندارند، که برعکس، مي‌توانند موجبات بيماري قلبي را فراهم کنند.
قاسمي، در نهايت بر لزوم تزريق واکسن آنفلوآنزا براي همه بيماران قلبي و عروقي تأکيد کرد و گفت: «سازمان بهداشت جهاني به کشورها و به تمامي بيماران قلبي توصيه کرده است که حتماً واکسن آنفلوآنزا را تزريق و هر سال تکرار کنند. اما متأسفانه در کشور ما تنها 5 درصد از مبتلايان به بيماري‌هاي قلبي به اين توصيه عمل مي‌کنند. به همين علت اين موضوع بايد بيش از گذشته جدي گرفته شود.
اسلامي، دبير کنگره علمي، در رابطه با سؤالات رايجي که بسياري از بيماران مبتلا به ناراحتي‌هاي قلبي و عروقي مطرح مي‌کنند، گفت: «يکي از سؤالات رايج بيماران قلبي در مورد مکمل‌ها است. اينکه آيا خوردن ويتامين E، امگا ? يا مولتي‌ويتامين براي بيماري قلب خوب است يا نه. تحقيقات يکي دو سال اخير نشان مي‌دهد که مصرف ويتامين E، امگا? و ساير مکمل‌ها جلوي بروز بيماري قلبي را نمي‌گيرد و شانس ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي را کاهش نمي‌دهد. تنها موردي که مي‌تواند تأثيرگذار باشد در مورد بيماراني است که ويتامين D خونشان کمتر از ?? است. اين بيماران مي‌توانند با درمان کمبود شديد ويتامين D ريسک عوارض قلبي و عروقي را کاهش بدهند.»
اسلامي يکي ديگر از سوالات رايج بيماران را واکسيناسيون دانست و گفت: «توصيه‌اي که سازمان بهداشت جهاني مي‌کند اين است که تمامي بيماران قلبي سالانه واکسن آنفلونزا را بزنند تا شانس ابتلا به آنفلونزا کاهش پيدا کند. اين مهم مي‌تواند سالانه جان هزاران نفر را در کشور ما نجات دهد.»
اسلامي در ادامه به سپيد گفت: «ديگر سوال رايج مربوط به اختلالات جنسي است که در بيماران قلبي، چه زن و چه مرد ديده مي‌شود. اين امر مي‌تواند ناشي از داروهاي مصرفي، خود بيماري و يا افسردگي‌هاي بعد از بيماري قلبي باشد که با مطرح کردن آن به پزشک مي‌توان براي آن راه‌حلي پيدا کرد. اگر اين اختلال مربوط به داروي مصرفي باشد، پزشک مي‌تواند دارو را تغيير دهد. اگر به افسرگي بعد از بيماري يا عمل جراحي مربوط باشد، با مصرف داروي ضدافسرگي حل مي‌شود. گاهي اوقات هم ناشي از ترس از بيماري است که در اين شرايط لازم است پزشک براي بيمار توضيح بدهد که مشکلي براي او پيش نخواهد آمد. در مواردي هم ممکن است تنگي عروق در بخش‌هاي جنسي هم رخ داده باشد که با برطرف کردن آن مي‌توان مشکل را حل کرد. در مورد سن و جنسيت نيز بايد گفت هر چه سن بيماران قلبي بالاتر باشد، اين اختلالات بيشتر ديده مي‌شود و زنان نيز، بيش از مردان به اين اختلالات دچار مي‌شوند.»
پايين آمدن سن بيماران قلبي
مريم مهرپويا، متخصص قلب و عروق در حاشيه کنگره هفدهم قلب و عروق با اشاره به پايين آمدن سن ابتلا به بيماري هاي قلبي تا 40 سال گفت: «حتي امروز هم در بين جوانان 30 تا 40 ساله آمار ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي کم نيست. متأسفانه درگيري‌هاي عروق کرونري در اين سنين بيشتر مشاهده مي‌شود که علت آن به سبک زندگي غلط باز مي‌گردد.» وي با بيان اينکه سن ابتلا به بيماري‌هاي قلبي در کشور پايين آمده است اظهار کرد: «در گذشته سن ابتلا به بيماري‌هاي قلبي بالاي 60 سال بود، اما اکنون به 40 سال رسيده است. حتي امروز در بين جوانان 30 تا 40 سال هم آمار ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي کم نيست. درگيري‌هاي عروق کرونري در اين سنين بيشتر مشاهده مي‌شود که علت آن به سبک زندگي غلط باز مي‌گردد.» اين متخصص قلب و عروق با بيان اينکه کم تحرکي، تغذيه نامناسب، فشارخون بالا، مصرف سيگار، مواد مخدر و الکل، اضطراب و استرس‌ها از جمله عوامل ابتلا به بيماري‌هاي قلبي هستند بيان کرد: «درمان هرکدام از اين فاکتورهاي خطر، مي‌تواند نقش مهمي در جلوگيري از بروز حملات قلبي داشته باشد.»
مهرپويا ادامه داد: «قطع مصرف سيگار، مواد مخدر و الکل، اجتناب از مصرف چربي ها و رعايت اصول صحيح تغذيه اي، مبارزه با استرس و تحرک بدني از جمله نکات پيشگيرانه ابتلا به بيماري‌هاي قلبي و عروقي هستند.»
اخبار بد به بيماران را چه کسي بايد بگويد؟
سيما زهري دبير علمي کارگاه پرستاري هفدمين کنگره تازه‌هاي قلب و عروق و عضو هيئت علمي دانشکده پرستاري در رابطه با دو پنلي که در اين کنگره براي پرستاران برگزار شده بود، به خبرنگار سپيد گفت که يکي از اين پنل‌ها در زمينه مراقبت از بيمار قلب و عروقي در منزل بود. زهري در اين رابطه توضيح داد: «هدف ما در ابتدا دادن آموزش به بيمار است. زماني که يک بيمار به خوبي بداند چه عواملي باعث بيماري وي شده، چه مسائلي اين بيماري را وخيم مي‌کند و چطور مي‌تواند شرايط خودش را بهتر کند، با دانسته‌ها و آگاهي‌هاي جديد بهتر براي درمان خودش تلاش خواهد کرد. از سوي ديگر زماني که ما بتوانيم به بيمار اين آموزش را بدهيم که بخشي از روند درمان را خودش به عهده بگيرد، با اعتماد به نفس بيشتري روند را طي مي‌کند. به علاوه بسياري از هزينههاي اضافي مانند رفت و آمد به بيمارستان و هزينه درمان‌هاي جزئي از دوش وي برداشته خواهد شد.»
زهري در مورد پنل دوم پرستاران وملاحظات اخلاقي در پرستاري نيز گفت: «در اين پنل، ما به موضوعات مهم در ملاحظات اخلاقي پرستاران پرداختيم. يکي از اين موارد خبر دادن به بيمار يا خانواده و همراهان وي است. گاه پيش مي‌آيد که اخبار بد مانند فوت، خبر بيماري صعب العلاج، بيماري‌هاي طولاني مدت و مسائلي شبيه به اين به افراد داده مي‌شود.» زهري در پاسخ به اينکه اطلاع‌رساني وظيفه پرستار است يا پزشک به سپيد گفت: «اينکه به بيمار خبر بد داده شود به عهده پزشک است، اما وظيفه اصلي پرستار نقش حمايتي است که در قبال پزشک و بيمار دارد. او بايد براي هر دو محيطي فراهم کند که بدون آسيب يا تنش اين ارتباط صورت بگيرد. البته گاه پيش مي‌آيد که پزشک اين اطلاع‌رساني را بر دوش پرستار مي‌گذارد. اين کار قوانين خاصي ندارد و به صلاحديد پزشک صورت مي‌گيرد.» زهري در رابطه با آموزش پرستاران و پزشکان گفت: «اينطور نيست که پزشکان و پرستاران به صورت طولاني مدت در اين مورد آموزش ببينند. اما آموزش وجود دارد که پرستاران و پزشکان با وظايف خود در اين زمينه آشنا هستند. به هر حال اين روند به صورت في‌البداهه انجام نمي‌گيرد و مرحله‌هاي مختلف دارد.»
دومين موردي که در پنل ملاحظات اخلاقي پرستاران بحث و بررسي شد، مسائل مربوط به پيوند عضو بود. زهري در اين مورد گفت: «در اين پنل در اين مورد صحبت کرديم که چه موقعي يک فرد مرگ مغزي تلقي مي‌شود و در اين صورت چگونه بايد با خانواده پيوند‌دهنده وپيوند‌گيرنده برخورد کرد.» زهري در مورد نقش پرستاران در اين بخش گفت: «قطعاً به عهده پزشکان است که تشخيص دهند که چه موقع فردي مرگ مغزي کامل در نظر گرفته مي‌شود. اما اينکه خانواده فرد را براي پيوند آماده کنيم به عهده پرستاران است. در ثاني بسياري از خانواده‌هايي که يکي از اعضاي آن مرگ مغزي شده‌اند و در گذشته در انجمن‌هاي پيوند، عضو نشده‌اند، کارت پيوند ندارند. اينکه چطور مي‌توان به خانواده فرد گزينه پيوند عضو را مطرح کرد و مسائلي که پس از آن بايد پيگيري شود، مي‌تواند به عهده پرستار باشد.»
بابک شريف کاشاني
مسئول گروه قلب بيمارستان مسيح دانشوري
37 عامل مختلف باعث ابتلا به هايپرتانسيون ريوي مي‌شود
افزايش فشار هايپرتانسيون ريوي عارضه چندين نوع بيماري، خصوصاً بيماري قلبي است و نياز به بررسي کامل، دقيق و حساب شده دارد تا بتوان با تشخيص به موقع و تعيين علت آن درمان صحيح انجام بگيرد. در رابطه با عوارض آن بايد گفت اين بيماري مي‌تواند بدون هيچ عامل يا عارضه خاصي فرد را مبتلا کند، يا اينکه به صورت ثانويه فرد را به بيماري‌هاي قلبي، ريوي، لخته‌هايي که توليدکننده آمبولي هستند و غيره دچار کند. حدود 37 تا 38 بيماري هستند که مي‌توانند به وجود آورنده چنين بيماري باشند. هرچند بايد در نظر داشت درمان اين بيماري بستگي به نوع علت ابتلاي آن خواهد داشت. تلاش ما هم اين است که جزئيات اين بيماري و راه‌هاي درمان آن را براي همکاران باز کنيم. از بين همه اين عوامل، بيش از همه بيماري‌هاي قلب چپ، نارسايي قلبي و درگيري دريچه باعث بروز چنين بيماري در افراد مي‌شود. درمان اين بيماري، خصوصاً در مواردي که قلب از عوامل آن باشد، گاه تا مادام‌العمر طول خواهد کشيد. بايد توجه داشت که زماني که 37 نوع عامل مي‌تواند موجب ابتلاي افراد به يک بيماري شود، قطعاً نوع درمان در بسياري از آنها پيچيده‌تر و طولاني‌تر خواهد بود. اين بيماري همچنين، مي‌تواند در سنين مختلف بروز کند و بسته به نوع آن متفاوت است. اما نوعي که در آن بدون علت خاصي به اين بيماري مبتلا مي‌شوند، معمولاً در سنين جوان اتفاق مي‌افتد. هرچند مي‌توان گفت اين بيماري به صورت کلي در افراد جوان‌تر بيشتر شايع است. البته بايد در نظر داشت نوع بيماري بدون علت و مزمن هايپرتانسيون ريوي نادر است و بسيار کم پيش مي‌آيد. اين قضيه در عامل جنسيت نيز صادق است. برخي عوامل در مردان بيشتر باعث مي‌شود به اين بيماري دچار شوند و برخي عوامل در زنان. براي مثال نوع بيماري که به صورت ناشناخته بروز پيدا مي‌کند در زنان بيشتر ديده مي‌شود. نمي‌توان راهکار خاصي براي پيشگيري از ابتلاي اين بيماري به افراد داد. با اين همه اگر فردي علائمي مثل تنگي نفس، خستگي زودرس، ضعف و بي‌حالي بي‌مورد و مورادي ازاين قبيل داشته باشد بايد به متخصص مراجعه کند تا فشار شريان ريوي وي با اکو بررسي شود. مسئله اين نيست که هرکسي با داشتن اين علائم مبتلا به بيماري هايپرتانسيون ريوي است. ممکن است مشکل از کم‌خوني يا غده تيروئيد يا حتي سينوزيت فرد باشد، ولي اين علائم بايد جدي گرفته شوند و به پزشک مراجعه کرد تا اگر فرد به بيماري هايپرتانسيون مبتلا است هر چه سريع‌تر و بهتر درمان شود.
محمد شناسا
متخصص قلب و عروق از آمريکا
ايست قلبي و سندروم ناشناخته
سندروم WPW که با نام سندروم Wolf-Parkinson-white يعني نام مکتشفان اين سندروم شناخته مي‌شود، گونه‌اي نادر از بيماري‌هاي قلبي است. علل ظهور اين بيماري هنوز مشخص نيست و به صورت مادرزرادي در بيماران به وجود مي‌آيد. اما در حال حاضر به اين علت که درمان آن مشخص شده است، نسبت به باقي درمان‌هاي قلبي، ساده به نظر مي‌آيد.
اين سندروم به اين صورت است که در قلب خوني که مي‌بايد در جريان باشد، به علت يک پارگي کوچک در سمت راست قلب به اين عضو باز مي‌گردد و در کار سلامت بيمار اختلال ايجاد مي‌کند. بيماران مبتلا به اين سندروم تپش قلب و درد شديد در ناحيه قفسه سينه دارند. چرا که خون در قلب آنها جمع شده و قلب مي‌خواهد با تپش بيشتر اين خون اضافه را به بيرون پمپ کند. با اين حال اکنون درمان اين سندروم مشخص شده است. در اين درمان ساده و آسان، کافي است اين پارگي در دريچه را پيدا و آن را بست.
طبق آمار، اين درمان تاکنون 97 درصد در بيماران موفق بوده است.از سوي ديگر ما با مسئله مرگ ناگهاني قلب يا همان ايست قلبي مواجه هستيم. اين افراد که عموماً به يکي از عارضه‌هاي قلبي دچارند، اکثراً يا مشکل عروق کرونل دارند يا تنگي دريچه و مسائلي ازاين دست. اين افراد به ناگهان تپش قلب پيدا مي‌کنند و اين سرعت به حدي بالا مي‌رود که مريض ايست قلبي مي‌کند. همين باعث مي‌شود درصد بالايي از اين بيماران بدون اينکه وقت پيدا کنند به بيمارستان يا مراکز درماني مراجعه کنند، مي‌ميرند. درمان اينها انواع مختلفي دارند که هر کدام بر اساس دلايل بروزشان، روش مختلفي براي درمان دارند.
کسي نمي‌تواند بفهمد آيا اين ايست قلبي برايش اتفاق خواهد افتاد يا نه. مانند کساني که سکته مغزي مي‌کنند نخستين نشانه اين بيماري بروز سکته است. اين نوع از بيماري نشانه خاصي ندارد و با بيماري‌هايي مثل سل و حصبه متفاوت است. در اين بيماران اولين نشانه ايست قلبي است و تازه پس از آن مشکل فرد مشخص مي‌شود. البته بيشتر آنان به يکي از بيماري‌هاي قلبي دچار هستند؛ يا عروق کرونري آنان خوب کار نمي‌کند يا نارسايي قلبي دارند و يا فشار خون عامل ايست قلبي آنها بوده است. تنها مي‌توان با سبک زندگي درست و مراجعه به متخصص براي چکاپ متوجه مشکلاتي شد که شايد خيلي آشکار نيستند. قطعاً با ورزش، عدم مصرف مشروبات الکلي، سيگار و توجه به وزن مي‌توان از بروز بسياري از بيماري‌ها چه قلبي و چه غير قلبي جلوگيري کرد.
