اخبار
میوه‌های قاچاق؛ زیبا، گران، پرخطر
مسوولان مي‌گويند مجوز واردات فقط براي 4 ميوه گرمسيري (انبه، آناناس، موز و نارگيل) صادر شده و بقيه ميوه‌هاي وارداتي به شکل قاچاق وارد کشور مي‌شود
مهديه آقازماني
در سال‌هاي اخير بازار ميوه‌هاي خارجي حسابي داغ شده و ديگر کمتر ميوه‌فروشي است که ميوه‌هاي درشت و خوشرنگ و لعاب خارجي را نداشته باشد. مردم نيز در ميهماني‌ها و جشن‌هايشان بيشتر تمايل دارند از اين ميوه‌ها استفاده کنند. اين در حالي است که دولت، واردات ميوه را به دليل حجم بالاي توليد ميوه در کشور که نياز کشور را تامين مي‌کند، ممنوع کرده و تنها 4 ميوه گرمسيري يعني انبه، آناناس، موز و نارگيل اجازه دارند به‌طور قانوني و رسمي وارد کشور شوند. با اين اوصاف، تمام انگورهاي شيليايي، سيب‌هاي فرانسوي و پرتقال‌ها و ليموترش‌هاي خارجي که با کلي رضايت مي‌خريم، همگي از طريق قاچاق وارد کشور مي‌شوند و هيچ نظارتي بر آنها نمي‌شود. از سوي ديگر، حجم واردات اين ميوه‌ها آنقدر زياد است که نمي‌توان به راحتي نام قاچاق را روي آنها گذاشت. وقتي هم در مورد نظارت بر ميوه‌هاي وارداتي سراغ نهاد و ارگاني مي‌رويد، مسووليت جلوگيري از ورود ميوه‌هاي قاچاق را به يکديگر پاس مي‌دهند. سوال مهم اينجاست که چگونه انواع ميوه با اين حجم بالا وارد کشور مي‌شوند در حالي که مجوز قانوني ندارند و حتي در ميادين معروفي مانند بازار ميوه تجريش و بهجت‌آباد به فروش مي‌رسند؟
تقريبا از سال 90 دولت واردات ميوه را ممنوع اعلام کرد با اين توجيه که توليد داخل کفاف نياز بازار ميوه را مي‌دهد و با اين کار از کشاورزان و توليد داخل حمايت مي‌شود، اما اين ممنوعيت واردات به نظر مي‌رسد تنها يک مصوبه روي کاغذ باشد. اولين پيگيري ما نيز از اينکه چه کسي بر ميوه‌هاي وارداتي نظارت دارد به وزارت جهاد کشاورزي رسيد که در گفت‌وگو با مسوولان روابط عمومي اين وزارتخانه تنها اين جمله‌ها دستمان را گرفت: «تنها موز، نارگيل، آناناس و انبه اجازه واردات دارند و بقيه ميوه‌ها به صورت قاچاق به کشور مي‌آيند که نظارت بر آنها به وزارت جهاد کشاورزي مربوط نمي‌شود و نمي‌توان در مورد سلامت آنها اظهارنظر کرد.» سازمان حفظ نباتات نيز همين پاسخ را داد با اين تفاوت که ميوه‌هاي وارداتي داراي مجوز، در قرنطينه‌ها نگهداري و سلامتشان بررسي مي‌شود ولي وارداتي‌هاي بدون مجوز تحت نظارت ما نيستند و وزارت صنعت، معدن و تجارت بايد بر آنها نظارت کند. مدير روابط عمومي سازمان حفظ نباتات در پاسخ به اين سوال «سلامت» که آيا سازمان حفظ نباتات در سطح عرضه بر ميوه‌هاي وارداتي نظارت دارد، گفت: «چون اين ميوه‌ها از مبادي قانوني وارد نمي‌شوند نظارتي نيز بر آنها صورت نمي‌گيرد و معلوم نيست واردکننده آن چه کسي است!»
راه‌هاي تخلف
ميوه‌هاي وارداتي براي افرادي که آنها را وارد مي‌کنند سود بالايي دارند و چون حساب و کتاب خاصي روي قيمت‌گذاري آنها وجود ندارد به هر قيمتي به فروش مي‌رسند و مردم نيز تصور مي‌کنند که چون ميوه خارجي است به دليل کيفيتش، قيمت بالاتري دارد. رئيس اتحاديه ميوه و تره‌بار تهران در گفت‌وگو با «سلامت» با بيان اينکه ميوه‌هاي وارداتي 3 برابر قيمت خريد به فروش مي‌رسند، مي‌گويد: «اخيرا ما جلسه‌اي با مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت برگزار کرديم که قرار شد اطلاعيه‌اي به واحدهاي صنفي بدهيم که همه اين ميوه‌هاي وارداتي قاچاق هستند و خريد و فروش‌شان نيز خريد و فروش کالاي قاچاق محسوب مي‌شود، اما اين اطلاعيه دردي را دوا نمي‌کند و قانون‌گذار مي‌گويد کالاي قاچاقي مانند ميوه اگر زير يک ميليون قيمت داشته باشد فقط جمع‌آوري مي‌شود و بالاي اين رقم توقيف خواهد شد. همين قانون راه را براي قاچاق ميوه باز مي‌کند چون در حاشيه شهرها سردخانه‌هايي وجود دارد که ميوه‌ها را در آنجا نگهداري مي‌کنند و با وانت به سطح شهر مي‌آورند و بين ميوه‌فروشان توزيع مي‌کنند.» رئيس اتحاديه ميوه و تره‌بار با تاکيد بر اينکه قاچاق ميوه را بايد از مبدا کنترل کرد، حرف‌هايش را اين‌گونه ادامه داد: «وزارت جهاد کشاورزي، تعاوني روستايي در شهرها دارد و به اين ترتيب ميوه‌ها را با قيمت مشخص عرضه مي‌کند ولي زمستان سال گذشته هم پرتقال وارداتي و هم پرتقال توليد داخل را عرضه کرد و مهم‌تر آنکه يک روز پرتقال را کيلويي 4700، روز بعد 5200 و يک روز نيز 5700 تومان توزيع کردند بنابراين وزارت جهاد کشاورزي قيمت‌گذاري درستي نيز انجام نمي‌دهد.» به گفته حسين مهاجران، اگر دولت مجوز واردات در مناطق مرزي را جمع کند ديگر نيازي نيست که در سطح شهر به فکر مبارزه با قاچاق ميوه باشد. همچنين ميوه‌هاي توليد داخل در هر فصل، کفاف نياز کشور را مي‌دهند و اگر ميوه در فصل خود مصرف شود، کمبودي نخواهيم داشت و حتي با وجود کيفيت بالاي ميوه داخلي مي‌توانيم صادرکننده هم باشيم.
به واردات ميوه نياز داريم يا نه؟
بنابر اظهارات مسوولان جهاد کشاورزي تقريبا ساليانه 16 ميليون تن محصولات باغباني توليد مي‌شود (4ميليون آن مربوط به مرکبات است)که با جمعيت 80 ميليوني به ازاي هر نفر 200 کيلوگرم است در صورتي که سرانه توليد ميوه در جهان به ازاي هر نفر 80 کيلوگرم تخمين زده شده است. اين آمارها نشان مي‌دهد ما نيازي به واردات ميوه نداريم، اما رئيس اتحاديه بارفروشان ميوه و تره‌بار ديدگاه ديگري دارد و معتقد است: «درست است که سياست اصلي، حمايت از توليد داخلي است ولي قيمت ميوه را بايد با واردات تنظيم کرد به گونه‌اي که اگر ميوه از طريق مبادي رسمي وارد کشور شود، دولت سود بازرگاني و حق گمرکي از آن مي‌گيرد و ميوه ارزان‌تر به دست مردم مي‌رسد.» محسن محمودي با انتقاد از ممنوعيت واردات ميوه به «سلامت» مي‌گويد: «در همه محصولات و بخش‌ها مانند ساير مواد غذايي و علوفه دام واردات داريم ولي چرا در مورد ميوه اين امکان وجود ندارد؟ مگر در مورد ساير مواد غذايي از توليد داخل حمايت نمي‌کنيم؟» رئيس اتحاديه بارفروشان با بيان اينکه در مقاطعي کمبود ميوه در کشور وجود دارد، توضيح مي‌دهد: «سال گذشته در دي ماه بارها اعلام کرديم که براي شب عيد کمبود پرتقال داريم ولي گوش شنوايي حرف ما را نشنيد و نهايتا قيمت پرتقال در شب عيد بالا رفت بنابراين نمي‌توان گفت کمبود نداريم و توليد مرکبات نسبت به قبل افزايش يافته است.« به گفته محمودي، ميوه‌هايي که به صورت قاچاق وارد مي‌شوند معمولا در سردخانه‌هاي شيراز، اصفهان، کرج و حاشيه تهران نگهداري مي‌شوند و گاهي ديده مي‌شود ميوه‌هاي داخلي را در ظرف‌هاي ميوه‌هاي خارجي مي‌گذارند و به‌عنوان ميوه خارجي مي‌فروشند.
باقيمانده سموم در ميوه‌هاي قاچاق
يکي از موضوعات مهم در بحث ميوه‌هاي وارداتي، سلامت آنهاست که چون از مبادي غيررسمي وارد کشور شده‌اند معلوم نيست در چه شرايطي نگهداري مي‌شوند و آيا سلامتشان از نظر باقيمانده سموم و آفت‌کش‌ها مورد تاييد است يا نه؟ براي يافتن پاسخ اين پرسش نيز از وزارت جهاد کشاورزي تا سازمان حفظ نباتات و مراکز ديگر مرتبط استعلام گرفتيم تا اينکه دکتر مسعود رستگار، رئيس آزمايشگاه‌هاي مرجع سازمان غذا و دارو از نتايج بررسي روي نمونه‌هاي ميوه‌هاي وارداتي که به صورت قاچاق وارد کشور شده‌اند برايمان گفت: «هيچ نظارت و کنترلي بر ميوه‌هاي وارداتي در مبادي ورودي انجام نمي‌شود و چون واردکننده آنها مشخص نيست تنها برخورد با آنها معدوم کردن ميوه‌هاست. مراجع قانوني از نمونه‌هاي معدوم‌شده، نمونه‌هايي را براي ما مي‌فرستند تا ما آنها را آزمايش کنيم. در بررسي‌اي که ما از پرتقال و ليموترش‌هاي خارجي داشتيم، مشخص شد 10 برابر بيشتر از حد مجاز داراي آفت‌کش و قارچ‌کش هستند.» دکتر حسين رستگار با بيان اينکه در سطح عرضه نمي‌توان با ميوه‌هاي قاچاق مقابله کرد، تاکيد مي‌کند: «علاوه بر خود ميوه گاهي نيز قاچاقچيان بذر ميوه را وارد کشور مي‌کنند که مشکل سلامت دارد و کشاورزان را با مشکل مواجه مي‌کند.» دکتر رستگار در پاسخ به اين سوال «سلامت» که آيا در سطح عرضه، نمونه‌هاي ميوه‌ها را تحت نظارت دارند يا نه گفت: «ما در بازار نظارت داريم ولي چون معلوم نيست ميوه را چه کسي وارد کرده کاري از پيش نمي‌بريم. ما بيشتر در بحث باقيمانده سموم و آفت‌کش‌ها در ميوه‌ها نظارت داريم و اگر موارد تخلف را مشاهده کنيم به مراجع قضايي و انتظامي اعلام مي‌کنيم و گاهي آنها بعد از معدوم‌سازي به ما ارجاع مي‌دهند تا سلامت محصول را بررسي کنيم. در نهايت اقدام قانوني با سازمان غذا و دارو نيست.»
