میتوکندری‌ها نیروگاه‌های درون سلول‌های ما و از بازماندگان چندین گونه ازباکتری‌‌ها هستند که دو میلیارد سال پیش با هم همزیستی داشته‌اند. این میکروارگانیسم حیاتی با بالا رفتن سن سلول‌ها پژمرده می‌شود. موجه‌ترین تئوری طرح شده تا امروز برای پیری، نقش کلیدی میتوکندری در روند سالخوردگی است. علت ضعیف شدن میتوکندری‌ها با بالا رفتن سن به روشنی مشخص نیست، اما کاملا مطمئن هستیم که تمامی عوارض سالخوردگی، از مشکلات قلبی گرفته تا تخریب سیستم عصبی، حاصل ضعف میتوکندریایی است.

       اخیرا تحقیقاتی انجام شده که امکان معکوس کردن واکنش تخریب میتوکندریایی را مطرح می‌سازد. براساس نتایج این تحقیق، مصرف نوعی مکمل می‌تواند منجر به زیاد شدن تعداد مولکولی بنام NAD (نیکوتین‌آمید آدنین دی‌نوکلئوتید) در سلول‌ها شود. اما باید آگاه باشیم که با وجود اینکه تحقیقات آزمایشگاهی و آزمایش این ماده روی حیوانات نتایج مثبت و امیدوارکننده‌ای داشته، تاکنون هیچ گزارشی از نتایج کلینیکی این ماده روی انسان منتشر نشده است.

       NAD وظایف بسیاری به عهده دارد، ولی شاخص‌ترین این وظایف ایفای رکن اصلی در متابولیسم انرژی است و کاهش آن با بالا رفتن سن سبب تحلیل رفتن میتوکندری‌ها می‌شود. مکمل‌های حاوی نیکوتین‌آمید ریبوزاید NR، پیش‌ماده NAD که به مقدار ناچیز در شیر وجود دارد، می‌تواند میزان NAD را افزایش دهد. 

       در حمایت از این نظر، تعدادی از برندگان جایزه نوبل و دانشمندان نامدار با دو شرکت تولید کننده NR همکاری می‌کنند. دیوید سینکلر، دانشمند دانشگاه هاروارد، در سال 2000 در مورد تاثیر مخمر آبجو روی موش تحقیقاتی انجام داد که مایه شهرت وی شد. بار دیگر در سال 2013 مقاله وی با استقبال مجامع علمی بین‌المللی روبرو شد. این بار تحقیقات وی نشان می‌دهد که میتوکندری‌های ماهیچه‌ای مو‌شهای پیر پس از یک هفته تزریق NMN (نیکوتین آمید منونوکلئوتید) دوباره جوان می‌شوند. مولکول اخیر به صورت طبیعی در سلول‌ها تولید شده و مانند NR تولید NAD را افزایش می‌دهد.

       البته باید در نظر داشت که توانایی ماهیچه‌هایی که NMN دریافت کرده بودند، بیشتر نشده بود. دانشمندان معتقدند دوره یک‌هفته‌ای دریافت دارو، علیرغم اینکه در ظاهر سبب جوان شدن سلول‌ها و معکوس شدن روند سالخوردگی می‌شود، برای بازگشت قدرت ماهیچه‌ای کافی نیست. 

        NMN برای مصرف در دسترس همگان قرار ندارد. گزارش سینکلر، همگان را در ارتباط باNR هیجان‌زده کرد، زیرا این ماده در بازار به‌عنوان مکمل غذایی با نام نیاژن موجود است. امتیاز ساخت و فروش نیاژن توسط سازنده‌اش، شرکت کرومادکس، به چندین شرکت مختلف واگذار شده و رسانه‌ها آن را به عنوان اکسیر جوانی تبلیغ می‌کنند.

       بهمن ماه سال گذشته، شرکت کرومادکس اولین گزارش استفاده بالینی NR را منتشر کرد که مدعی بود میزان NAD در انسان پس ازمصرف تنها یک دوز از این ماده، بطور چشمگیری افزایش داشته است. جزییات این مطلب تا طرح آن در یک بولتن داخلی متخصصین امر اعلام نخواهد شد. کرومادکس برای اعتباربخشی به محصول خود، نام «روجر کورن‌برگ» برنده نوبل شیمی را در سال 2006 به عنوان یکی از تاییدکنندگان آن ذکر می‌کنند. 

       داستان NAD با داستان آنزیمی بنام سیرتوئین که سینکلر و دیگر محققین روی آن کار کرده‌اند، گره خورده است. سیرتوئین یکی از بازیکنان اصلی اثربخشی رژیم‌های تحدید کالری است. به‌نظر می‌رسد مصرف SIRT1 در دوز بالا موش‌ها را از زیان‌های رژیم غذایی پرچرب محافظت می‌کند.

داستان NAD

       داستان عملکرد NAD به‌شرح زیراست: در سال 2000 آزمایشگاه گارنت گزارش کرد این ماده فعالیت سیرتوئین را زیاد می‌کند. هرچه میزان این ماده در سلول بیشتر باشد، فعالیت سیرتوئین و نتایج سودبخش آن بیشترمی‌شود. NAD همچنین فعالیت نوعی دیگر از سرتوئین را، یعنی SIRT3 افزایش می‌دهد، ماده‌ای که فعالیت میتوکندری را بهتر و پربازده‌تر می‌کند. نقطه اهمیت مقاله سینکلر و همکارانش آن است که چگونگی عملکرد NAD و سرتوئین را در کنار هم بیان می‌کند. محققین کشف کرده‌اند که هسته سلول برای میتوکندری علائمی می‌فرستد که برای حفظ فعالیت طبیعی آن ضروری است. SIRT1 کمک می‌کند این سیگنال‌ها با دقت به مقصد برسند. با کاهش میزان NAD بر اثر پیری سلولی، فعالیت SIRT1 هم کاهش می‌یابد. بدین‌ترتیب، قوت این سیگنال‌های حیاتی نیز کمرنگ می‌شود. نتیجه این است که کارکرد میتوکندری هم دچار مشکل شده و عوارض ناشی از آن بیشتر و بیشتر بروز می‌کند.

       تشدید‌ کننده‌های NAD همسو با مکمل‌هایی مثل رزوراترول کمک می‌کنند که میتوکندری نیرویی دوباره پیدا کند و عوارض ناشی از پیری را محو کند. شرکت الیسیوم به روی این همسویی سرمایه‌گذاری کرده و مکمل‌های حاوی NR تولید این شرکت، محتوی ماده‌ای شبیه به رزوراترول بنام ترواستیل‌بین (pterostilbene) است که در بلوبری و انگور بوفور یافت می‌شود. 

سوال این است که به چه علت ترواستیل‌بین جایگزین رزوراترول شده است؟ 

       در طول دهه گذشته رزوراترول تمامی توجه را در ارتباط با داروهای ضد پیری به‌خود معطوف کرده بود. مولکول این دو ماده به هم شباهت بسیار دارد، به‌جز چند مورد بسیار جزئی که فراوانی ماده اخیر را به‌صورت بیولوژیک در طبیعت بسیار بیشتر کرده و جذب آن در حیوانات 4 برابر جذب رزوراترول است. همچنین در تحقیقات آزمایشگاهی و آزمایش روی جوندگان تاثیر این ماده روی بهبود عملکرد مغزی بسیار بیشتر است، بهتر می‌تواند سلول‌های سرطانی را کنترل کند و در پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های قلبی کارآمدتر است.

       الیسیوم تنها تولید کننده ترواستیل‌بین نیست و شرکت کرومادکس نیز این ماده را در مکمل‌های تولید خود عرضه می‌کند. باید به‌خاطر داشته باشیم که اگرچه تاکنون گزارشاتی که از به‌کارگیری این مکمل در موش‌ها بدست ما رسیده بسیار مثبت است از جمله کاهش وزن و عدم ابتلا به دیابت در جوندگانی که رژیم پرکالری - پرچرب دارنداما باید تا حصول نتایج کامل‌تر و مطمئن‌تر تاثیر آن بر انسان صبر پیشه کنیم.