مقالات
هدفگیری گیرندههای روده برای درمان کبد چرب و چاقی
گروه: درمان بیماریها
۳ دی ۱۳۹۴

یک تیم تحقیقاتی بینالمللی در آخرین پژوهشهای خود به این نتیجه رسیده است که نوعی اسید صفراوی که میتواند یک گیرنده را در روده خاموش کند، توانسته از بیماری کبد چرب الکلی در موشها پیشگیری کرده و آن را برگرداند. این ترکیب ممکن است به درمان اختلالات متابولیک خاص، مانند دیابت نوع 2 و چاقی کمک کند.
در این پژوهش، محققان قرصی را که حاوی Gly-MCA بود، به موشهای چاق و دیابتیک خوراندند. همزمان به آنها رژیم غذایی پرچربی هم دادند. درنهایت مشخص شد، این دسته از موشها در مقایسه با گروه کنترل که قرص مذکور را نخورده بودند، بهطور قابل توجهی چربی کمتر در کبد و مقاومت کمتر به انسولین داشتند. جزئیات بیشتر در نشریه Nature Communications منتشر شده است.
محققان در این مطالعه نشان دادند که Gly-MCA میتواند گیرنده farnesoid X یا FXR را که نوعی فاکتور رونویسی است، مهار کرده و بروز ژنهای خاص را در بافتها، مانند ژنهایی که در روده و کبد هستند، تنظیم کند. درواقع، براساس تعادل میان اسیدهای صفراوی کنژوگه و غیرکنژوگه، باکتری میتواند این اسیدهای صفراوی را تعدیل کند و گیرنده farnesoid X را در روده خاموش و روشن کند.
FXR نقشی کلیدی در نگهداشت متابولیسم دارد که این کار را با دریافت و تنظیم اسیدهای صفراوی، چربیها و گلوکز در بدن انجام میدهد. نقش رسپتور در تولید و متابولیسم چربی ممکن است به توجیه قسمتی از اثرات درمان ضدچاقی آن کمک کند، هرچند این موضوع عنوان تحقیقات آینده است.
محققان در این تحقیق دریافتند که موشها فقط مقدار کمی از ترکیب مورد نظر را خوردند ولی به مزایای متابولیکی عظیمی دست یافتند. این مقدار در انسان، معادل یک دوز تکی از دارو است که روزی یکبار مصرف شود. نکته مهم آنکه، درمان مذکور هم برای فرمهای ژنتیکی و هم تغذیهای کبد چرب و چاقی کمک کننده است.
تحقیقات قبلی نشان داده بودند که FXR میتواند یک هدف احتمالی برای درمان بیماری کبد چرب و چاقی باشد، اما محققان با چالشهای بسیاری در یافتن ترکیبی که بتواند در سیستم پیچیده و بینظم گوارشی عمل کند، مواجه بودند.گروهی از محققان کالج پزشکی Pen- State Hershey که به درست کردن دارو کمک کردند، امیدوارند بتوانند با تولید مقادیر زیادتر آن، داروی مذکور را به تولید تجاری برسانند. البته آمادهسازی مقادیر زیاد دارو یک چالش بزرگی است، زیرا اطلاعات بسیار اندکی در متون علمی در مورد آن وجود دارد و دارو تاکنون بهطور تجاری دردسترس نبوده است.
ازآنجا که باکتریها مانند لاکتوباسیلوس، معمولا اسیدهای صفراوی مهار کننده FXR را میشکنند، محققان به دنبال گروه بزرگی از این اسیدهای صفراوی بودند تا مورد مقاوم به باکتری را پیدا کنند. Gly-MCA به فعالیت آنزیماتیک لاکتوباسیلوس مقاومت نشان میداد.
مطالعه روی دیگر ترکیبات و شاید موثرترین آنها، میتواند موضوع تحقیقات آینده باشد. اما جهتدهی این مطالعه به پژوهشگران بسیار ابتکاری و خلاقانه بوده و ممکن است راههای جدیدی را به سوی درمان کبد چرب بگشاید. در حالی که محققان امیدوارند به قرصی برسند که بتواند بیماری کبد چرب را در انسانها درمان کند، نگرانیهایی هم وجود دارد، از این بابت که کارهای بسیاری مانده تا مکانیسم آن شناخته شود. پیش از تائید، این ترکیب باید در گونههای متعددی آزمایش شود و بعدا وارد کارآزماییهای انسانی شود. استفاده از اسیدهای صفراوی به عنوان دارو در فرهنگ غربی نادر است، اما در فرهنگ آسیایی و پزشکی باستان جایگاه ویژهای پیدا کرده است.
در این پژوهش، محققان قرصی را که حاوی Gly-MCA بود، به موشهای چاق و دیابتیک خوراندند. همزمان به آنها رژیم غذایی پرچربی هم دادند. درنهایت مشخص شد، این دسته از موشها در مقایسه با گروه کنترل که قرص مذکور را نخورده بودند، بهطور قابل توجهی چربی کمتر در کبد و مقاومت کمتر به انسولین داشتند. جزئیات بیشتر در نشریه Nature Communications منتشر شده است.
محققان در این مطالعه نشان دادند که Gly-MCA میتواند گیرنده farnesoid X یا FXR را که نوعی فاکتور رونویسی است، مهار کرده و بروز ژنهای خاص را در بافتها، مانند ژنهایی که در روده و کبد هستند، تنظیم کند. درواقع، براساس تعادل میان اسیدهای صفراوی کنژوگه و غیرکنژوگه، باکتری میتواند این اسیدهای صفراوی را تعدیل کند و گیرنده farnesoid X را در روده خاموش و روشن کند.
FXR نقشی کلیدی در نگهداشت متابولیسم دارد که این کار را با دریافت و تنظیم اسیدهای صفراوی، چربیها و گلوکز در بدن انجام میدهد. نقش رسپتور در تولید و متابولیسم چربی ممکن است به توجیه قسمتی از اثرات درمان ضدچاقی آن کمک کند، هرچند این موضوع عنوان تحقیقات آینده است.
محققان در این تحقیق دریافتند که موشها فقط مقدار کمی از ترکیب مورد نظر را خوردند ولی به مزایای متابولیکی عظیمی دست یافتند. این مقدار در انسان، معادل یک دوز تکی از دارو است که روزی یکبار مصرف شود. نکته مهم آنکه، درمان مذکور هم برای فرمهای ژنتیکی و هم تغذیهای کبد چرب و چاقی کمک کننده است.
تحقیقات قبلی نشان داده بودند که FXR میتواند یک هدف احتمالی برای درمان بیماری کبد چرب و چاقی باشد، اما محققان با چالشهای بسیاری در یافتن ترکیبی که بتواند در سیستم پیچیده و بینظم گوارشی عمل کند، مواجه بودند.گروهی از محققان کالج پزشکی Pen- State Hershey که به درست کردن دارو کمک کردند، امیدوارند بتوانند با تولید مقادیر زیادتر آن، داروی مذکور را به تولید تجاری برسانند. البته آمادهسازی مقادیر زیاد دارو یک چالش بزرگی است، زیرا اطلاعات بسیار اندکی در متون علمی در مورد آن وجود دارد و دارو تاکنون بهطور تجاری دردسترس نبوده است.
ازآنجا که باکتریها مانند لاکتوباسیلوس، معمولا اسیدهای صفراوی مهار کننده FXR را میشکنند، محققان به دنبال گروه بزرگی از این اسیدهای صفراوی بودند تا مورد مقاوم به باکتری را پیدا کنند. Gly-MCA به فعالیت آنزیماتیک لاکتوباسیلوس مقاومت نشان میداد.
مطالعه روی دیگر ترکیبات و شاید موثرترین آنها، میتواند موضوع تحقیقات آینده باشد. اما جهتدهی این مطالعه به پژوهشگران بسیار ابتکاری و خلاقانه بوده و ممکن است راههای جدیدی را به سوی درمان کبد چرب بگشاید. در حالی که محققان امیدوارند به قرصی برسند که بتواند بیماری کبد چرب را در انسانها درمان کند، نگرانیهایی هم وجود دارد، از این بابت که کارهای بسیاری مانده تا مکانیسم آن شناخته شود. پیش از تائید، این ترکیب باید در گونههای متعددی آزمایش شود و بعدا وارد کارآزماییهای انسانی شود. استفاده از اسیدهای صفراوی به عنوان دارو در فرهنگ غربی نادر است، اما در فرهنگ آسیایی و پزشکی باستان جایگاه ویژهای پیدا کرده است.
منبع:
روزنامه سپید، 29 آذر 94