مقالات
تفاوت صابون‌های معمولی با صابون‌های ضدباکتری
مقايسه بررسي صابون‌هاي معمولي با صابون‌هاي ضدباکتري
ضـدباکتـري‌ها مزيـت ندارند
ترجمه: علي نيکويي
نتايج يک بررسي جديد نشان مي‌دهد که صابون‌هاي معمولي به همان اندازه صابون‌هاي ضدباکتري در برطرف کردن باکتري‌ها با شستن دست موثر هستند.
پژوهشگران مي‌گويند، اين نخستين بررسي نيست که به اين نتيجه مي‌رسد که تفاوتي ميان اين دو نوع صابون وجود ندارد، اما نخستين بررسي است که صابون‌هاي معمولي و صابون ضدباکتري را در برابر 20 سويه باکتريايي در آزمايشگاه مقايسه مي‌کند. اين محققان همچنين اين صابون‌ها را روي دست‌هاي کثيف افراد آزمايش کردند.
بر اساس نتايج اين بررسي که پژوهشگران کره جنوبي آن را به‌صورت آنلاين در 15 سپتامبر در ژورنال Antimicrobial Chemotherapy منتشر کردند، صابون معمولي، هم در آزمون‌هاي آزمايشگاهي و هم در بررسي در دنياي واقعي به همان اندازه صابون‌هاي ضدباکتري، حاوي ماده شيميايي بحث‌برانگيز تريکلوسان، موثر بودند.
نويسنده ارشد اين مطالعه، مين- سوک ري، پژوهشگر علوم زيستي و تکنولوژي غذايي در دانشگاه کره در شهر سئول در کره جنوبي، دراين‌باره گفت: «اين بررسي نشان مي‌دهد که حضور اجزاي ضدعفوني‌کننده (در اين مورد، تريکلوسان) هميشه کارايي بالاتر ضدميکروبي در هنگام شستن دست را تضمين نمي‌کند.» اين پژوهشگران مي‌گويند، صابون‌هاي مورداستفاده در بررسي جز داشتن يا نداشتن ماده تريکلوسان مشابه بودند. تريکلوسان ماده‌اي ضدباکتري و ضدقارچ است که در اوايل دهه 1960 ساخته شد و بيش از همه به‌عنوان ماده‌اي ضدعفوني‌کننده در صابون به کار مي‌رود.
به گفته اين پژوهشگران، امروزه توليدکنندگان، تريکلوسان را در مجموعه‌اي از فراورده‌ها، ازجمله خميردندان، شامپو، لباس، لوازم آشپزخانه، مبلمان و اسباب‌بازي‌ها به کار مي‌برند، به اين هدف که آلودگي و رشد باکتريايي را کاهش دهند يا متوقف کنند.
اما تريکلوسان با چندين اثر منفي بر سلامت ارتباط داده شده است. پژوهش‌ها اين ماده را به ايجاد مقاومت آنتي‌بيوتيکي در ميکروب‌ها، آلرژي و اختلال هورموني در افراد مربوط کرده‌اند. حتي يک بررسي نشان داد که قرارگيري درازمدت در معرض تريکلوسان ممکن است باعث ايجاد سرطان در موش‌ها شود.
سازمان غذا و داروي آمريکا در پاسخ به اين تحقيقات، در سال 2013 طرحي پيشنهادي را منتشر کرد که در آن از شرکت‌ها خواسته بود ثابت کنند که محصولات ضدميکروبي‌شان براي استفاده مردم بي‌خطر هستند و اين محصولات نسبت به آب و صابون ساده در پيشگيري از انتشار ميکروب‌ها تاثيري بيشتري دارند.
پژوهشگران در اين بررسي جديد براي تحقيق درباره اين موضوع، صابون‌هاي معمولي و ضدباکتري را در مقابل مجموعه‌اي از باکتري‌ها، شامل ليستريا، سالمونلا و استافيلوکوک- يعني همان سويه‌هاي باکتري که سازمان غذا و دارو آزمايش صابون ضدباکتري بر روي آنها را پيشنهاد کرده بود، امتحان کردند.
اين پژوهشگران براي اينکه شرايط شستشوي دست افراد را بازسازي کنند، باکتري‌ها را براي 20 ثانيه در يکي از اين دو وضعيت قراردادند: صابون معمولي و صابون حاوي تريکلوسان 3/0 درصد، يعني حداکثر مقدار مجاز قانوني (20 ثانيه مدت‌زماني است که سازمان غذا و دارو توصيه مي‌کند که افراد براي شستن دست وقت بگذارند).
پژوهشگران اين تجربه را در دو درجه حرارت انجام دادند: درجه حرارت اتاق (22 درجه سلسيوس) و دوباره در محيطي گرم‌تر (40 درجه سلسيوس).
اين پژوهشگران مي‌گويند، روشن نيست چرا تريکلوسان نسبت به صابون معمولي تاثيربخشي بيشتري ندارد، شايد زمان بيشتري لازم است تا اين ماده تاثير خود را ايجاد کند (درواقع، اين محققان دريافتند هنگامي‌که صابون حاوي تريکلوسان با نمونه‌هاي باکتري براي 9 ساعت به حال خود گذارده شود، تاثيربخشي بيشتري نسبت به صابون معمولي دارد). همچنين به گفته اين پژوهشگران ممکن است اجزاي موجود در صابون، توانايي ضدميکروبي تريکلوسان را مختل کنند.
در تجربه دوم، 16 فرد داوطلب بزرگسال اجازه دادند که دست‌هايشان با باکتري (سراشيا مرسسنس) آلوده شود و بعد دست‌هايشان را با صابون معمولي يا صابون ضدميکروبي با آب گرم براي 30 ثانيه شستند. پژوهشگران اين بار هم تفاوت عمده‌اي ميان اين دو صابون نيافتند.
ري مي‌گويد: «اين نتايج بيانگر آن است که توليدکنندگان بايد از ادعاهايشان درباره موثرتر بودن صابون‌هاي ضدباکتري نسبت به صابون‌هاي معمولي دست‌بردارند.» او مي‌گويد: «اگر توليدکننده‌اي بخواهد کارايي ضدعفوني‌کنندگي محصولاتش را تبليغ کند، بايد شواهد علمي، حامي اين ادعا را هم فراهم کند.»
دکتر پريتيش توش، متخصص بيماري‌هاي عفوني در کلينيک مايو در مينه‌سوتا که در اين تحقيق شرکت نداشت، مي‌گويد اقدام اين پژوهشگران در بررسي کارايي تريکلوسان در صابون، دلگرم‌کننده است.
تول مي‌گويد: «ما با مشکل اساسي مقاومت فزاينده باکتري‌ها نسبت به آنتي‌بيوتيک‌ها در آمريکا و سراسر جهان، مواجهيم و مقدار زيادي از اين مقاومت به مصرف غيرضروري مواد ضدباکتري مربوط است.»
به نظر تول، اگر صابون حاوي تريکلوسان اثرات درازمدت زيانباري داشته باشد و تاثيربخشي آن هم بهتر از صابون معمولي نباشد، «اين سوال پيش مي‌آيد که چرا اصولا اين فراورده‌ها در بازار موجودند.»
