بهترین تست برای غربالگری بیماری پروستات چه تستی است ؟

آيا تست PSA براي غربالگري روتين سرطان پروستات مورد استفاده قرار بگيرد؟ 

تست PSA، بلي يا خير؟

ترجمه: نيلوفر شايسته

Medical News Today: سرطان پروستات، يکي از شايع‌ترين سرطان‌ها در مردان، پس از سرطان پوست است. هرچند اين تعداد زياد است، ميزان مرگ و مير ناشي از آن، نسبتا کم گزارش مي‌شود. تقريبا 100 درصد از مردان مبتلا ميزان بقاي 5 ساله و بيشتر هم دارند. بسياري از متخصصان، اين ميزان بالاي بقا را به تست آنتي‌ژن اختصاصي پروستات (PSA) مرتبط مي‌کنند.

هرچند بعضي از متخصصان از تست PSA به عنوان بهترين روش در دسترس براي غربالگري مردان از نظر سرطان پروستات ياد مي‌کنند، چالش‌هاي زياد و طولاني‌مدتي پيرامون استفاده از آن در تست‌هاي روتين وجود دارد. علاوه براين، منتقدان ادعا مي‌کنند که اين تست مي‌تواند منجر به تشخيص بيش از اندازه بيماري شود و مردان زيادي را تحت درمان‌هايي قرار دهد که به آنها نيازي ندارند. در شماره گذشته، نظرات مخالف در مورد غربالگري روتين از اين تست از نظر گذشت. در ادامه، به نظرات موافق اشاره خواهد شد.

آيا تست PSA مورتاليتي سرطان پروستات را کم مي‌کند؟

علي‌رغم توصيه‌هاي منتشر شده عليه غربالگري روتين سرطان پروستات در مردان بدون علامت، بسياري از متخصصان معتقدند تست PSA براي پيشگيري از مرگ‌هاي ناشي از اين بيماري حياتي است. گزارش منتشر شده در نشريه Wall Street، معتقد است: «از زماني که تست PSA در دهه 1990 روتين شد، ميزان مورتاليتي ناشي از سرطان پروستات تا نزديک به 40 درصد کاهش داشته است. به نظر مي‌رسد تست PSA بيشترين سهم را در اين کاهش داشته است.» در اين گزارش به نتايج مطالعه فوق اشاره شده که بدون تست روتين PSA، سالانه با چندين هزار مورد اضافي بيمار روبه‌رو خواهيم شد که با سرطان پيشرفته پروستات تشخيص داده خواهند شد. البته مشخص است که همه اين موارد، حتي اگر زودتر هم تشخيص داده مي‌شدند، بهبود قطعي نمي‌يافتند، اما تست PSA به‌طور قابل توجهي شانس پيدا کردن مواردي از بسياري را افزايش خواهد داد، قبل از آنکه غيرقابل درمان شوند. 

البته حمايت‌ها از انجام تست روتين PSA تنها به اين گزارش‌ها محدود نمي‌شود. ديگر محققان در اين رابطه معتقدند: «بسياري از مردان مبتلا به سرطان پروستات احساس مي‌کنند داشتن يک تست PSA، بدان معنا است که سرطان آنها در مرحله‌اي تشخيص داده شده که قابل درمان است. آنها مايل هستند، همه مردان قادر باشند از مزاياي اين تست، مانند آنچه آنها احساس کرده‌اند، بهره‌مند شوند. به عنوان يک نتيجه، درخواست‌هاي زيادي براي يک برنامه غربالگري سرطان پروستات با استفاده از تست PSA وجود دارد.»

در آگوست 2014، نتايج درازمدت «مطالعه اروپايي تصادفي شده غربالگري سرطان پروستات يا ERSPC» منتشر شد که از سال 2013 و با هدف تعيين تاثير تست غربالگري بر ميزان مرگ‌هاي ناشي از سرطان پروستات آغاز شده بود. در اين مطالعه که بيش از 162 هزار مرد 50‌تا 74 سال از 8 کشور شرکت داشتند، مشخص شد در بيش از 13 سال پيگيري، مرداني که غربالگري شده بودند، خطر کمتري براي ابتلا به سرطان پروستات پيشرفته داشتند و 27 کاهش در خطر مرگ ناشي از اين بيماري نشان دادند.

مسوول اصلي اين طرح معتقد است نتايج به دست آمده، نشان مي‌دهند غربالگري PSA باعث کاهش معني‌داري در مرگ‌هاي ناشي از سرطان پروستات مي‌شود، مشابه يا بيشتر از آنچه در غربالگري سرطان پستان گزارش شده است. البته اين محقق، متذکر مي‌شود که غربالگري روتين مي‌تواند باعث تشخيص بيش از اندازه تا حدود 40 درصد موارد شود، که نتيجه‌اي ندارد جز درمان بيش از حد و عوارض جانبي شايع. در مجموع، وي نتيجه‌گيري مي‌کند که: «هنوز زمان غربالگري مبتني بر جمعيت فرا نرسيده است.»

نتايج مطالعه ديگري، با عنوان «کارآزمايي غربالگري سرطان‌هاي پروستات، ريه، کولورکتال و تخمدان»، نشان مي‌دهد بين سال‌هاي 1993 و 2001، غربالگري مبتني بر PSA براي سرطان پروستات، در مقايسه با معاينه ديجيتال رکتال، مزاياي بيشتري در کاهش مورتاليتي مردان مبتلا نداشته است.

با توجه به نتايج اين مطالعات که نتايج چالش‌برانگيز و متضاد هم داشته‌اند، جاي تعجب نيست که سازمان‌هاي سلامت و درمان در زمينه غربالگري جانب احتياط را رعايت کنند. 

مرکز کنترل بيماري و پيشگيري (CDC) که از توصيه‌هاي کارگروه خدمات پيشگيرانه ايالات متحده در رد غربالگري سرطان پروستات با PSA حمايت مي‌کند، در بيانيه‌اي اعلام کرد، از تصميم‌گيري آگاهانه درباره غربالگري PSA نيز حمايت مي‌کند. جامعه آمريکايي سرطان نيز معتقد است اغلب افراد از توصيه‌هاي کنوني در مورد غربالگري سرطان پروستات آگاهي کامل ندارند. تقريبا هر سازماني به مردان توصيه مي‌کند از مزايا و معايب بالقوه غربالگري آگاه بوده و خود در مورد انجام يا عدم انجام آن تصميم بگيرند. بعضي ممکن است به دلايل قابل قبولي، غربالگري را انتخاب کرده و درباره درمان پس از تشخيص، تصميم‌گيري کنند. حتي بيانيه کارگروه خدمات پيشگيرانه ايالات متحده که پرچمدار مخالفت با غربالگري روتين با PSA است، با اين تصميم‌گيري موافق است.

لزوم يافتن بيومارکرهاي جديد براي تشخيص سرطان پروستات

با نگاهي به تمامي شواهد موجود در زمينه انجام يا عدم انجام غربالگري سرطان پروستات با PSA، به‌نظر مي‌رسد رسيدن به يک نتيجه قطعي درباره اينکه انجام روتين اين تست به مردان پيشنهاد شود يا خير، غيرممکن است. بسياري از متخصصان معتقدند اگر تست بتواند بين سرطان‌هاي پروستات مهاجم و خوش‌خيم افتراق بگذارد، غربالگري روتين مساله اصلي نيست و بايد خطر درمان بيش از اندازه کاهش يابد. البته مطالعات بيشتري بايد انجام شوند تا به اين نقطه برسيم.

علاوه بر تست PSA، بسياري از متخصصان معتقدند نياز به انجام مطالعات بيشتري براي يافتن استراتژي‌هاي جديد غربالگري، يعني بيومارکرهاي جديد و روش‌هاي تشخيصي، براي تشخيص سرطان پروستات و پيشگيري از تشخيص بيش از حد بيماري غيرمهم الزامي است. علاوه براين، تحقيقات براي شناسايي اينکه چه کسي بيشتر در معرض خطر ابتلا به فرم تهديد کننده حيات بيماري قرار دارد، اهميت بسياري دارند.

محققان معتقدند ما نياز داريم راه‌هاي غربالگري بهتري براي سرطان پروستات بيابيم. تا زماني که اين روش‌ها کشف شوند و حتي زماني که کشف هم شوند، مردان و خانواده آنها بايد به متخصصان اعتماد کرده و از کمک آنها براي تصميم‌گيري آگاهانه استفاده کنند.