اخبار

راه های پیشگیری و درمان کرونا ویروس با تدابیر طب سنتی ایرانی

گروه: طب سنتی
۷ دی ۱۳۹۹
انواع مختلفی از ویروس ها وجود دارند که در انسان تولید بیماری می کنند و درمانی قطعی برای آنها وجود ندارد. معمولا در هوای سرد اپیدمی بیماری های تنفسی با منشاء ویروسی اتفاق می افتند که سیستم تنفسی را درگیر می کنند. گاهی اوقات این ویروس ها می توانند خطرناک شوند. از خصوصیات ویروس ها، جهش های ژنتیکی است که هنگام تکثیر، در آنها اتفاق می افتد و در نتیجه نسخه های جدیدی از آنها تولید می شود. به همین علت است که چنانچه واکسن یا دارویی علیه ویروسی ساخته شود، با توجه به تغییراتی که ضمن تکثیر در ویروس ها اتفاق می افتد (که این اتفاقات بسیار سریع به وقوع می پیوندند)، ممکن است عملکرد آن دارو روی نسخه جدید ویروس مربوطه، بسیار کم یا حتی بی اثر شود. این قابلیت ویروس ها کار با آنها را بسیار مشکل کرده است. هرچه میزان و تواتر جهش های ژنتیکی در ویروسی بیشتر باشد، آن ویروس غیرقابل کنترل تر خواهد بود. کرونا ویروس هم جزو همین دسته از ویروس هاست که در اواخر سال 2019 کشف شده، به سرعت در حال گسترش است و تا به حال واکسن یا داروئی برای آن کشف نشده است. وجه تسمیه کرونا ویروس به علت شکل تاج مانند آن زیر میکروسکوپ است. در واقع خود کرونا ویروس جدید نیست و در گذشته نیز وجود داشته است، ولی کروناویروس مورد بحث ما نسخه ای جدید است و اینطور به نظر می رسد که از حیوان به انسان منتقل شده است. تا به حال اپیدمی های ویروسی متعددی وجود داشته است؛ به عنوان مثال سارس (SARS) که از همین خانواده ویروسی است، بین سال های 2002 تا 2004 حدود هشت هزار نفر از افراد را مبتلا کرده و نرخ مرگ و میر 10% برای آن گزارش شده است. ویروس مرس (MERS) عضوی دیگر از این خانواده که در سال 2012 همه گیر شد و 30% مرگ و میر را به دنبال داشت. با توجه به جدید بودن و ادامه گسترش کرونا ویروس، هنوز آمار دقیقی از مبتلایان و درصد مرگ و میر در دسترس نیست. همانطور که گفته شد به نظر می رسد این ویروس از حیوان به انسان منتقل شده است، ولی در مورد حیوانی که انتقال از آن صورت گرفته هنوز نظری قطعی وجود ندارد. خفاش اولین و قوی ترین احتمال برای انتقال ویروس به انسان است و در مرحله بعدی حیوانات دریایی قرار دارند. در برخورد با کروناویروس دو مرحله را باید در نظر گرفت: پیشگیری و درمان. در مرحله پیشگیری اقداماتی باید صورت پذیرد تا احتمال ابتلا به بیماری کاهش یابد که به اختصار عبارتند از: رعایت کامل و دقیق بهداشت شخصی، ضدعفونی کردن محیط، تدابیر غذا خوردن (اینکه چه غذایی بخوریم) و همین طور چگونگی آماده سازی آن (صناعت غذا)، عدم داشتن تماس با حیوانات (خانگی و غیرخانگی) و سبک زندگی متناسب با مزاج. در مرحله درمان نیز باید به نکاتی توجه کنیم: عدم استفاده سرخود از انواع آنتی بیوتیک ها، کورتیکواستروئیدها و مسکن ها به محض بروز اولین علائم، رعایت موارد مناسب مزاج، استراحت جسم و روان، استراحت دادن به سیستم گوارش با مصرف غذاهای لطیف (که زود هضم و جذب شده، مواد زائد کمتری تولید می کنند)، تقویت قوا با مصرف غذاهای مناسب مزاج و لطیف، تنظیم دفعیات بدن مانند رفع یبوست یا ایجاد تعریق مناسب، مصرف دارو. پیشگیری: اصل مهم در این بیماری پیشگیری است، چون تا به حال درمان قطعی (دارو یا واکسن) برای این بیماری یافت نشده است. اولین اقدام ما باید دوری از فردی باشد که علایم مشکوکی دارد. همچنین اگر خودمان هم هرگونه علایمی از سرماخوردگی پیدا کردیم، بهتر است در خانه بمانیم و کسی به ما نزدیک نشود (فاصله 2 متر باید حفظ شود). شست و شوی دست ها بسیار مهم است و همین طور شستن سطوح، ظروف، البسه و غیره. در صورتی که کار ضروری ندارید، جاهای شلوغ و همچنین سفرهای خارجی نروید. باید به بچه ها حتما در رابطه با بهداشت شخصی (شستن دست و صورت، شستشوی دهان و بینی با آب نمک) به طور جداگونه آموزش داده شود مخصوصا در مدارس. دست ندادن لااقل تا زمانی که این بحران پشت سر گذاشته شود و رعایت فاصله (حداقل یک و نیم تا دو متر) با فردی که علایمی را (مانند عطسه، سرفه، تب، بدن درد، گلودرد یا غیره) نشان می دهد، جزو ضروریات است. همین طور توصیه می شود افرادی که علایمی را نشان می دهند حتما در خانه بمانند و استراحت کنند. مدارس نیز همکاری لازم را با بچه ها در این زمینه انجام دهند. رعایت بهداشت شخصی و تمیز نگه داشتن سطوح، آشپزخانه ها و سرویس های بهداشتی در اماکن عمومی مانند خوابگاه ها، مدارس، دانشگاه ها، ادارات، بیمارستان ها، پادگان ها و غیره به جد توصیه می شود. در صورت استفاده از ماسک های یکبار مصرف صورت، حتما و حتما باید یکبار استفاده شوند و حداکثر پس از یک روز استفاده، به طور بهداشتی دور انداخته شوند. همین طور باید دقت شود که ماسک، در قسمت بالای بینی کاملا کیپ شده و زیر چانه را نیز بپوشاند. ضدعفونی کردن در طب سنتی نیز وجود داشته است. به این شکل که با استفاده از عصاره ها یا اسانس های گیاهی و بعضی دمنوش ها می توان محیط (سطوح و هوا) را ضدعفونی کرد. بخارات حاصل از جوشاندن (بخور) بعضی گیاهان دارویی (به خصوص گیاهان با بوی تند) مانند آویشن، بابونه، نعناع، پونه، مرزه، مرزنجوش، رازیانه و یا دود حاصل از سوزاندن ملایم برخی گیاهان یا اقلام دارویی مطرح در طب سنتی همچون اسفند، کندر، پوست انار، عناب، عنبرنسارا، تخم گشنیز، تخم کتان وخاکشیر، دور کننده عوامل موذی هستند؛ اعم از موش و عقرب و هزارپا یا عوامل مضری که با چشم هم دیده نمی شود مانند انواع ویروس ها و میکروب ها. بر اساس مقالات علمی، اکثر این گیاهان اثرات ضد التهابی، ضد میکروبی، و حتی ضد ویروسی دارند. بخارات یا دود موارد مذکوره، می توانند هوای محل را ضدعفونی نمایند. در طب سنتی تاکید بر این است که غذا باید خوب پخته شود و جا بیفتد. در ضمن بحث حلال و حرام نیز در آموزه های دینی مطرح است؛ به این معنی که تمام ماهی ها و حیوانات برای خوردن مناسب نیستند. همین طور گفته شده بعضی حیوانات نجس هستند و ارتباط مستقیم با آنها مجاز نیست. یکی از توصیه های پیشگیرانه برای جلوگیری از مبتلا شدن به کرونا ویروس، عدم داشتن تماس با حیوانات (خانگی و غیرخانگی) و همین طور عدم مصرف آنها به صورت غذا (مخصوصا خام خواری یا نیم پز) است. به طور کل اینگونه می توان گفت که تدابیر غذا خوردن (اینکه چه غذایی بخوریم) و همین طور چگونگی آماده سازی آن (صناعت غذا) بسیار مهم است. یکی از اصول پخت غذا در طب سنتی، خوب جا افتادن و پختن غذاهای مناسب انسان است. بسیاری از بیماری ها در نتیجه رعایت نکردن آداب غذا خوردن (بعضی در اینجا نیز ذکر شد)، شیوع پیدا می کنند. گفته می شود که کرونا ویروس یا سایر ویروس هایی که به طریقی به انسان ها منتقل می شوند، در بدن انسان خطرناک می شوند و این در حالی است که ممکن است آن حیوان به دلیل ایمنی ای که نسبت به ویروس دارد، علائم خاصی را از خود نشان ندهد یا حتی بعضا برای عملکرد طبیعی مثلا سیستم گوارش آن حیوان، لازم هم باشد. ولی وقتی این ویروس به طریقی از حیوان به انسان منتقل می شود (از طریق لمس حیوان یا سطوح مورد تماس با حیوان، تنفس ترشحات بدن حیوان در هوا، تماس با بافت های بدن حیوان یا غیره) می تواند در انسان بیماری هایی ایجاد کند و چه بسا که این بیماری ها بسیار خطرناک باشند. در صورت داشتن حیوان خانگی حتی المقدور از تماس با آن باید جلوگیری کرد (چه الان که احتمال به کرونا ویروس وجود دارد و چه بقیه زمان ها)، به خصوص اگر در محیط خانه، کودک، افراد مسن و ضعیف، بیماران خاص (دیابت، سرطانی، پیوند عضو) یا خانم باردار –که به نسبت، سیستم ایمنی ضعیف تری دارند-حضور داشته باشند. افرادی که در قصابی کار می کنند یا در تماس با گوشت یا فرآورده های حیوانی هستند، باید بهداشت را به خوبی رعایت کنند و دست و لباس های خود را مرتب شسته و ضدعفونی کنند. در مرحله پیشگیری با رعایت اصول باید سعی کنیم که اولا ویروس به ما نرسد (با رعایت اصولی مانند شستن مرتب دست ها، عدم رفتن به مسافرت های غیرضروری و محل های شلوغ و غیره). در مرحله بعدی باید سعی کنیم سبک زندگی خود را تصحیح کنیم و آن را به عنوان یک اصل بپذیریم. مهم ترین علت اینکه برخی افراد به بیماری های ویروسی مبتلا نمی شوند (با اینکه همه در معرض آن هستند) یا اینکه فقط افراد اندکی پس از ابتلا به فاز حاد می رسند و حتی جان خود را از دست می دهند، میزان قدرت و ضعف سیستم ایمنی شخص است. سبک زندگی سالم با رعایت شش اصل ضروری بر اساس طب سنتی ایرانی (سته ضروریه) سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و در نتیجه احتمال ابتلا به انواع بیماری کاهش می یابد و یا اینکه در صورت ابتلا، بیماری به شکلی خفیف خود را نشان دهد. یا حتی اگر بیماری بسیار کشنده باشد مانند کروناویروس، فرد جان سالم به در برد. بر اساس دیدگاه طب سنتی سیستم ایمنی بدن زمانی قوی می شود که بدن از نظر مزاجی متعادل باشد و برای حصول آن، لاجرم باید سبک زندگی مناسب مزاج رعایت شود. سبک زندگی متناسب با مزاج تنها به خوردنی ها و نوشیدنی های متناسب با مزاج محدود نمی شود (به عنوان مثال محدود خوردن گرمیجات توسط افراد گرم مزاج در فصول گرم و بر عکس)، بلکه خواب و بیداری، استرس و سایر حالات روحی و روانی، ورزش متعادل متناسب با مزاج، مناسب بودن هوا و محیط پیرامونی، و تنظیم دفعیات بدن، همه و همه باید در بهترین حالت خود قرار بگیرند تا فرد سیستم ایمنی قوی ای به دست آورد. گفتن این نکته ضروری است که رعایت همه این موارد با هم ما را به هدف می رساند و تنها رعایت کردن یک مورد نتیجه مورد نظر را حاصل نمی کند. برای به دست آوردن یک سیستم ایمنی قوی ما ناچاریم که سبک زندگی خود را بر اساس این اصول بگذاریم و به تعادل مزاج برسیم. باید مزاج شناخته شود و زندگی بر اساس مزاج تنظیم شود. تشخیص بیماری: علایم بیماری کرونا ویروس مشابه سرماخوردگی است و می تواند خفیف یا قوی باشد. با علایم ظاهری با قطعیت نمی توان تشخیص داد که این بیماری سرماخوردگی است یا کرونا ویروس و برای تشخیص قطعی آن باید از روش های آزمایشگاهی مانند PCR با استفاده از ترشحات سیستم تنفسی استفاده کرد و به این نتیجه رسید که عامل ایجاد کننده این بیماری کرونا ویروس است یا سایر ویروس ها. برای مثال اگر فردی در محیط هایی باشد که امکان تماس با افراد آلوده وجود دارد (مثل بیمارستان ها) یا از کشورهایی که افراد مبتلا گزارش شده اند به تازگی برگشته است و علایم بیماری با چند روز استراحت بهتر نمی شود، این شک را برمی­انگیزد که احتمال ابتلا به کرونا ویروس وجود دارد. سپس با روش های آزمایشگاهی مانند PCR تشخیص قطعی صورت می گیرد. در صورت مثبت بود نتایج بلافاصله شخص باید قرنطینه شود و اقدامات حمایتی صورت پذیرد. دوره نهفتگی یا کمون (یعنی از زمانی که ویروس وارد بدن شده تا زمانی که علایم بیماری بروز پیدا کنند) ویروس کرونا بین 3 تا 14 روز است. خود این دوره نسبتا طولانی آلوده و بی علامت بودن، عاملی در انتشار ویروس است. به همین علت افرادی که در معرض ریسک بالا هستند (مانند افرادی که سفر به چین داشته اند) را به مدت 14 روز قرنطینه می کنند. اگر فرد پس از این مدت علائمی نشان نداد مشکلی ندارد و می تواند به زندگی عادی برگردد. درمان: هنگام مشاهده علایمی از قبیل تب، بدن درد، گلودرد، عطسه، سرفه، آبریزش بینی، سرخی چشم و غیره در درجه اول نباید ترسید و باید دانست به احتمال بسیار زیاد، کرونا ویروس مطرح نیست. مخصوصا در اشخاصی که با افراد زیادی (مخصوصا آن ها که از مناطق آلوده عبور نکرده اند) در ارتباط نیستند، حیوان خانگی ندارند، جزو پرسنل بیمارستانی نیستند و این ویروس در شهر و محله آنها گزارش نشده است. درنتیجه نباید نگران باشند و ترس به خود راه دهند چون خود ترس و نگرانی زیاد و ناگهانی، سیستم ایمنی بدن را ضعیف می کند. در صورت مشاهده علائم یک بیماری ویروسی، در درجه اول باید به یک پزشک مراجعه شود تا مشخص شود که آیا خطرناک است یا خیر. برای این بیماری درمان یا واکسن خاصی ساخته نشده است. حتی در مورد ویروس هایی مثل آنفولانزا که واکسن دارد، این واکسن ها فقط در برابر برخی نسخه های این ویروس موثرند. یکی از نکات مهم در بحث درمان، استفاده نکردن از انواع آنتی بیوتیک ها، کورتیکواستروئیدها و مسکن ها به محض بروز اولین علائم است. آنتی بیوتیک ها نه تنها روی ویروس اثر ندارند، بلکه می تواند علائم را بدتر هم بکنند؛ زیرا در بدن باکتری های مفیدی (به صورت همزیستی مثلا در سیستم گوارش) وجود دارند که با مصرف بی رویه آنتی بیوتیک از بین می روند که این امر، منجر به تضعیف تدریجی بدن و ایمنی آن خواهد شد. بسیاری از این باکتری ها برای بدن مفید هستند که در اثر از بین رفتن آنها مشکلات متعددی می تواند به وجود آید. به همین دلیل آنتی بیوتیک تنها زمانی باید مصرف شود که پزشک تشخیص داده و تجویز کند و از مصرف خودسرانه آنها باید پرهیز شود. همین طور هنگام بروز علایمی از قبیل آبریزش از بینی و حساسیت ها، باید از مصرف آنتی هیستامین ها، کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد آلرژی و حساسیت اجتناب کرد. این داروها سیستم ایمنی بدن را تضعیف می کنند و می توانند رشد ویروس را تسریع کنند. این داروها ممکن است به صورت موقت علائم آبریزش یا حساسیت را کاهش دهند و ما اینطور احساس می کنیم که بیماری بهبود حاصل کرده است؛ در صورتی که ویروس درون بدن در حال فعالیت و گسترش است و ما فقط علائم ظاهری را کاهش داده ایم که این حتی می تواند پزشک را نیز به اشتباه بیندازد. در این شرایط ویروس زمانی خود را نشان می دهد که بسیار گسترش پیدا کرده و بیماری به مرحله سخت تری رسیده است. توجه کنیم که تب، با نامناسب کردن بدن به عنوان محل زندگی و تکثیر عوامل مهاجم، خود باعث تضعیف یا از بین رفتن این عوامل می شود و یا آبریزش، عطسه و سرفه، با دفع ویروس یا میکروب، به پاکسازی بدن و کاهش میزان این عوامل در سیستم تنفسی کمک کرده و امکان غلبه سیستم ایمنی بر باقیمانده ویروس ها را بیشتر می کنند؛ لذا در طب سنتی تاکید شده که بلافاصله پس از بروز تب یا سرفه و عطسه یا آبریزش، نسبت به بندآوردن آن ها با دارو اقدام ننمایید و کمی صبر کنید و صرفا در صورت شدت یافتن یا به طول انجامیدن آن ها، در صدد تخفیف این علائم برآیید. در صورت ابتلا به بیماری های ویروسی درگیر کننده سیستم تنفسی (آنفلانزا، سرماخوردگی یا کروناویروس) باید چند اصل را به عنوان درمان رعایت کرد. یکی از نقاط قوت طب سنتی ایرانی، کل نگر و حکیمانه بودن آن است. طب سنتی با توجه به علائم (ظاهری و داخلی) و گروه بندی آنها (بر مبنای مزاج یا غیر آن)، علل اصلی را کشف و معرفی می کند. سپس سعی می کند که علائم را با توصیه ها، غذاها و داروهایی بر طرف کند. یکی از اصل های مهم در درمان بیماری ها، استراحت کافی است. استراحت در زمان ابتلا به بیماری بسیار مهم است و قوه مدبره امکان و تمرکز بیشتر جهت رسیدگی به عامل مهاجم (ویروس، میکروب و ...) را پیدا می کند. بسیار مهم است که نه تنها کار فیزیکی، بلکه کارهای فکری هم باید محدود شوند. استراحت و خواب در این دوران بسیار مهم است. ورزش نیز در این دوران به هیچ عنوان نباید انجام شود. به سیستم گوارش نیز باید استراحت داده شود. به این شکل که هم مقدار غذای مصرفی باید کم شود و هم غلظت و سنگینی آن. بعضی فکر می کنند که هنگام بیماری برای مقابله با آن باید بیشتر بخورند، درصورتی که گوارش باید نسبتا آرام و در آرامش باشد چون به نسبت، به دلیل درگیر بودن بدن و سیستم ایمنی در مقابله با ویروس، تضعیف هم شده است و لذا مقدار غذای مصرفی باید کاهش یابد. در این مدت باید از خوردن گوشت پرهیز کرد، چرا که گوشت ها هضم سختی دارند. همین طور از مصرف فست فود و غذای مانده (غذاهای کثیف یا به عبارتی دارای تکاثف و بافت متراکم که هضم آنها را سخت می کند) نیز باید پرهیز کرد. غذاها باید سبک و حتی المقدور گیاهی و زود جذب شونده باشد، به عبارتی سیستم گوارش را زیاد به خود مشغول نکند، زود انرژی آزاد کند و مواد زائد کمتری تولید بکند. به این غذاها، لطیف گفته می شود مانند انواع حریره ها و فرنی ها (تهیه شده از آرد گندم یا برنج، یا از بادام)، شیر بادام، آب سیب، رب سیب، فالوده سیب، به، خورش سیب یا به (بدون گوشت یا با گوشت کم)، شیره انگور (به تنهایی یا به صورت مخلوط با آب سیب)، خوراک سبزیجات (ترکیبی از سیب زمینی، هویج یا زردک (هویج ایرانی)، کدوحلوایی، شلغم پخته، نخودآب (نخود پخته شده در آب که غذایی بسیار لطیف است)، ماءالعسل به همراه آب لیموی تازه (حل شده عسل در آب که به آرامی حرارت داده شده و کف آن گرفته شود که لطیف شده عسل است)، شیربرنج با کمی مربای به یا سیب یا گل سرخ یا شیره انگور، انواع سوپ ها (جو، ترجیحا بدون گوشت یا حداکثر با بال یا سینه مرغ (گوشت گوسفندی و گاو هضم سختی دارند و بهتر است از مصرف آنها پرهیز شود، گوشت های سفید و پرندگان بافت لطیف تر و هضم راحت تری نسبت به گوشت چرندگان دارند) و بدون رشته و مخلفات سنگین، به همراه لپه و سبزیجات تازه). این غذاها علاوه بر هضم آسان، قوای بدنی را نیز تقویت می کنند تا بدن نیروی کافی برای مقابله با عوامل بیماری زا را داشته باشد. رعایت سبک زندگی (شش اصل ضروری که قبلا هم ذکر شد) بر اساس مزاج به عنوان یک اصل کلی و پایه ای در طب سنتی ایرانی مطرح است و همه افراد برای برخورداری از بالاترین سطح سلامت و همین طور برای به دست آوردن سریعتر سلامت بعد از ابتلا شدن به یک بیماری موظف به رعایت کردن اصول آن در کل زندگی هستند. به عبارتی دیگر رعایت مزاج هم در پیشگیری از ابتلا به انواع بیماری ها موثر است و هم در درمان بیماری ها. مصرف غذاهای مناسب مزاج و رعایت تدابیر مزاجی در هنگام ابتلا به بیماری، باعث تقویت قوای بدنی شده که خود باعث افزایش سرعت بهبودی می شود. یکی از موارد مهم در درمان بیماری در طب سنتی، درست و متعادل بودن تمامی دفعیات است. به عنوان مثال فردی که یبوست دارد، موارد زائد را نمی تواند به درستی و در زمان لازم از بدن دور کند و در نتیجه مواد زائد در بدن تجمع پیدا کرده و خود باعث بیماری یا بدتر شدن علائم بیماری می شوند از طرفی این مواد زائد باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی می شوند که خود زمینه را برای ابتلا به انواع بیماری ها مساعد تر می کند. درنتیجه رفع یبوست در این افراد بسیار مهم است. برای این افراد استفاده از ملین ها توصیه می شود مانند روغن بادام خوراکی، روغن زیتون خوراکی، خیس شده انجیر و یا آلو بخارا و همین طور روغن مالی شکم در جهت عقربه ساعت توصیه می شود. ویروس های تنفسی علاوه بر علائم دستگاه تنفس و علائم عمومی، در پاره از مواقع علائم گوارشی نیز می دهد مانند اسهال یا حالت تهوع که بروز این علائم در حیوانات خانگی شایع تر است. مصرف مواد مدر مانند آبمیوه ها، عرقیجات و دمنوش های گیاهی برای این افراد توصیه می شود. چرا که با مصرف مواد مدر، شستشوی سیستم گوارشی صورت گرفته و مواد زائد راحت تر دفع می شوند. در نتیجه باید حتما کنترل شود که در هنگام ابتلا به این قبیل بیماری ها استفراغات بدن به جا و درست باشد و مواد دفعی بدن به خوبی و در زمان مناسب دفع شوند. معرق ها (عرق آور ها) نیز برای دفع مواد زائد توصیه می شود. به عنوان مثال توصیه می شود چنانچه فرد تب بالایی ندارد، زیر پتو استراحت کند تا عرق کرده و مواد زائد از طریق عرق دفع شوند. نشستن در حمام گرم تا جایی که عرق کند برای این افراد در مرحله ای از بیماری توصیه می شود. عرق کردن به باز شدن منافذ بدن، دفع مواد زائد از آن و پایین آمدن دمای بدن کمک می کند. عطسه آور ها (استنشاق ادویه خانگی یا گیاهی به نام کندش) در مواقعی که شخص عطسه ندارد، نیز یک کمک درمانی محسوب می شود. قدم بعدی مصرف دارو است که بسته به علائم و مزاج متفاوت است. به بیانی دیگر درمان در طب سنتی بر مبنای علائم و مزاج است. در طب سنتی علائم مورد دقت قرار می گیرند تا به علت اصلی و ریشه ای بیماری دست یابند و آن را درمان می کنند. اعتقاد بر این است که انواع مختلف بیماری (مانند ام اس، سرطان ها، بیماری های غددی و غیره) در عدم تعادل مزاج و اخلاط رخ می دهند و چنانچه مزاج در حالت تعادل باشد، احتمال ابتلا به این بیماری ها کمتر می شود. نکته جالب در مبتلایان به کرونا ویروس این است که در بعضی افراد علائم سردی (کندی و ضعف شدید، سردی بدن و انتهاها، خواب آلودگی، افسردگی) غالب است و در بعضی (اکثرا) گرمی. علائم روزهای اول با روزهای بعدی متفاوت است. در نتیجه همه این موارد باید لحاظ شوند و درمان هر فرد باید با توجه به مرحله بیماری و علائمی باشد که نشان می دهد. با درمان عمومی برای همگان و در تمام مراحل بیماری، نتیجه مورد نظر حاصل نمی شود. درمان های امروزی برای کرونا ویروس، درمان قطعی نیست بلکه بیشتر حمایتی است. به این معنی که از بالا رفتن تب، اسهال شدید، درد های زیاد در این افراد جلوگیری می شود و سعی می شود تعادل آب و الکترولیت های بدنی در این افراد برقرار باشد و شخص به شوک نرود. در صورتی که در طب سنتی درمان فراتر از این موارد می رود. در روزهای اول ابتلا به ویروس های تنفسی (دو سه روز اول)، معمولا علائم حرارت بارز است مانند داغی بدن (تب)، داغی سر و صورت، سرخ شدن صورت وچشم ها یا ته گلو، تورم گلو و همچنین خارش در نواحی سر و صورت و چشم و گوش. در این مرحله مصرف گرمیجات به خصوص در افراد با مزاج گرم باید محدود شوند مانند تندی ها، شوری ها، شیرین ها و یا مواردی همچون دمنوش ها یا بخورهای گرم (بابونه، آویشن، نعنا، اوکالیپتوس)، عسل، خرما، مغز گردو یا پسته. چه بسا با مصرف این مواد علائم آلرژی هم به آن اضافه می شود، سیستم ایمنی و بدن شخص تحریک شده و مشکل صد چندان ایجاد می شود. در این مرحله مصرف مواد رو به خنکی در این افراد توصیه می شود مانند آب پرتقال، لیمو شیرین، گریپ فروت، گل پنیرک و گل بنفشه (به مدت 20 دقیقه در آب سرد ریخته شده و سپس صاف و میل شود)، گل ختمی (به مدت 20 دقیقه در آب جوش ریخته شده و سپس صاف و میل شود). صاف شده خیسانده گل پنیرک، بنفشه و ختمی را همچنین می توان در فاز حاد حرارتی به صورت غرغره نیز مصرف کرد و علائم قرمزی، خارش و تورم گلو را بهبود بخشید. می توان به صورت استنشاق در بینی نیز مورد استفاده قرار بگیرند. عرقیجاتی با مزاج سرد مانند عرق بید، کاهو، پنیرک، بارهنگ، کاسنی می توانند هم به صورت خوردنی و هم به صورت پاشویه، دهانشویه و شستشوی بینی مورد استفاده قرار بگیرند. خوردن انار در فاز حاد نیز توصیه می شود. تخم هایی مثل تخم خرفه، کاهو، خیار، گشنیز، مرو، اسفناج و ... طبعی خنک دارند و می توانند به صورت جوشانده (البته بسیار کم باید جوشانده شوند)، بخور (دهان، بینی و گوش)، دهانشویه و بینی شویه (خیسانده، دم کرده، صاف شده) در فاز حاد مورد استفاده قرار گیرند. مصرف سرکه نیز بسیار توصیه می شود (مگر کسی آلرژی داشته باشد)؛ بو کردن و بخور سرکه حل شده در آب، التهابات را کاهش می دهد. خوردن و غرغره کردن ماءالشعیر طبی (آب جو پخته شده) بسیار توصیه می شود. مزمزه کردن و جرعه جرعه قورت دادن موادی که در آب تولید لعاب تولید می کنند مانند تخم شربتی، بارهنگ، بالنگو، گیاه ختمی، نشاسته، به دانه، تخم کتان، برای رفع گلودرد بسیار مفیدند. در مقابل، افرادی که علائم سردی دارند، باید ضمن پرهیز از سرما و سردیجات (چیزهای بی طعم یا ترش، لبنیات، مرکبات) و گرم نگه داشتن بدن، از گرمیجات استفاده کنند، مانند غرغره کردن آب نمک، بخور آویشن، بابونه، مرزنجوش، ناخنک، و مانند آن ها. مصرف ماءالعسل، بخور آب پیاز و سیر نیز مفید است. افرادی که پنومونی دارند و ریه آنها درگیر شده است، واگیری و عفونت بیشتری را دارند چون کرونا، سیستم تنفسی تحتانی را بیشتر درگیر کرده و خطر این ویروس هم به همین علت است چون می تواند ذات الریه مرگ بار در افراد حساس ایجاد نماید. برای این افراد علاوه بر موارد گفته شده و بخورها، بادکش پشت قفسه سینه بسیار توصیه می شود. برای افراد مبتلا به سینوزیت، علاوه بر رعایت موارد گفته شده، بادکش سینوس ها و چکاندن روغن بنفشه در بینی بسیار مفید است. برای رفع بدن درد، استراحت، روغن مالی و بادکش توصیه می شود. زوفا و پرسیاوشان نیز برای سرفه مفید است. برای افرادی که دچار اسهال می شوند، دم کرده نعناع، زنیان، آب انار به همراه پیه آن (سفیدی های بین دانه ها)، آب عدس، برنج بو داده، گندم بو داده، ارزن خوراکی بو داده، سماق و آب سماق برای رفع اسهال مفید هستند.
منبع: سایت جامع طب سنتی ایرانی اسلامی