مقالات

نقش ایمان مذهبی در روند بهبودی بیماران

۱۷ بهمن ۱۳۹۴

 

     ایمان نقشی انکارناپذیر در زندگی انسان‌ها دارد. سری جدید مقالات نشریه لنست تصمیم گرفته است تا نقش نیروی بالقوه ایمان در درمان را در اتحاد و بهبودی انسان‌ها بررسی کند. این سری مقالات توسط اد میل از «برآورد جهانی علوم» در کشور کانادا هدایت می‌شود. نشریه لنست در سری مقالات خود درباره نقش نیروی بالقوه ایمان در درمان، نظرات و تجربیات نویسندگان کشورها و مناطق مختلف جهان، موسسات علمی و سازمان‌های غیردولتی را در مجموعه‌ای گرد آورده است. سازمان‌های مذهبی همواره ازجمله ارائه‌دهندگان خدمات درمانی بوده‌اند و دیدگاه‌های مشترک آنها در باب نظارت، جامعیت،‌شان اجتماعی و عدالت آنها را در ردیف مهم‌ترین مشارکت‌کنندگان برای تحقق اهداف توسعه پایدار بعد از سال 2015 قرار داده است.



مذهب، کنشگری فعال


       مذهب را باید فراتر از کردار خوب دانست، چرا که مذهب می‌تواند الهام‌بخش رفتار و کرداری باشد مفید به حال دیگران. مثلا، محترم داشتن تنوع طبیعی جهان و تلاش برای حفظ منابع و ساکنان آن. ویژگی دیگر ایمان ارائه خدمات به‌خصوص مراقبت از بیماران است. در روند درمان، مذهب همواره حاضر است حتی اگر نامی از آن برده نشود. ایمان با فرهنگ محلی درمی‌آمیزد و باورهای افراد و مذاهب سازمان‌دهی‌شده را شکل می‌دهد. هدف از این سری مقالات لنست، آن است که بدانیم رفتار ایمان-محور چگونه بر ارائه مراقبت و درمان در سطحی سازمان‌دهی‌شده تاثیر می‌گذارد. نمونه زنده و اخیر آن نقش باورهای ایمانی در پاسخ به همه‌گیری ابولا در کشورهای غرب افریقا بود که در همین سری مقالات بررسی شده است. مجموعه این مقالات را در این آدرس پیدا می‌کنید:
http://www.thelancet.com/series/faith-based-health-care

       در سری اول مقالات، جیل اولیور و همکارانش ویژگی‌های درمان ایمان-محور در افریقا را بررسی می‌کنند. بخش بزرگی از قدرت نهادهای مذهبی درواقع به دلیل ارائه خدمات درمانی به مردم فقیر به‌حاشیه‌رانده شده و انگ‌‌خورده است. این کار، مکمل اقدامات درمانی دولت‌هاست و دسترسی به جمعیت‌هایی را آسان‌تر می‌کند که از جمعیت متعارف جدا مانده‌اند. سازمان‌های مذهبی 20 درصد از کل سازمان‌هایی را که با ایدز در افریقا مبارزه می‌کنند شامل می‌شوند. برای بهترین استفاده از درمان ایمان-محور، باید درمانگران سازمان‌های مذهبی را مانند متخصصان در سازمان‌های خود و مدیریت منابع انسانی دانست و مانند سازمان‌های درمانگر دیگر اقدامات آنها را بر پایه شواهد ارزش‌گذاری کرد. عبادت و تعبد نباید عذری برای کوتاهی در این حوزه باشد.


نگاه به نقش مذهب باید واقعی باشد


       برخی انتقاد دارند که افکار مذهبی ممکن است بر اقدامات پزشکی سایه بیندازد. این انتقادات غالبا برخاسته از نظریاتی است که بدون برآوردی واقعی از اقدامات نهادهای مذهبی، از منظری دیگر به درمان و سلامت نگاه می‌کنند. در بخشی دیگر از سری مقالات لنست، اندرو تامکینز و سایر همکارانش با دیدگاه‌های مذهبی متفاوت، اساس بحث‌های جاری درباره ایمان و سلامت را بررسی و افسانه‌ها را از پیام‌های واقعی جدا می‌کنند. آنها توضیحاتی کلی را بر پایه ایمان مذهبی تدوین کرده‌اند که برای هر درمانگری در محیطی با تنوع مذاهب مختلف می‌تواند باارزش باشد، توضیحاتی از جنبه معنوی و اجتماعی و فرهنگی سلامت که در درمان نقشی مهم دارند. درک بهتر از اقدامات درمانی که مبتنی بر ایمان‌های مذهبی انجام می‌گیرند، فرصت‌هایی را پدید می‌آورد تا در مشاوره‌های پیچیده ایمان را به‌عنوان بخشی از راه‌حل و نه بخشی از مشکل بازتعریف کنیم. در پایان، نویسندگان مطالب 5 پیشنهاد بر مبنای توانمندی‌های موجود در راه بهبود سلامت دارند که به نظر آنها می‌تواند به بهتر شدن رابطه نهادهای غیردولتی مذهبی که درمان را بخشی از وظایف خود قرار داده‌اند و دولت‌ها کمک کند. ازجمله این پیشنهاد‌ها، ضرورت تقویت اقدامات و نتایج درمانی است که این سازمان‌ها برای بهبود سلامت اجتماعی انجام می‌دهند. نهادهای مذهبی از راه‌های گوناگونی چون کمک‌های مالی، انجام ماموریت، تحقیقات یا ارائه مستقیم خدمات درمانی به‌ سلامت جامعه کمک می‌کنند. این سلسله مقالات با مطالعه بر حضور موثر موجود نهادهای مذهبی درگیر در کار درمان، در پی این است که چارچوبی گسترده‌تر برای ارتباط بیشتر بین این گروه‌ها، کنشگران عرصه سلامت و درمان و سیاست‌گذاران ایجاد کند. این ارتباطات و شناسایی و بهره‌وری بهتر از رفتارهای ملهم از باورهای مذهبی می‌تواند منجر به بهبود سلامت و نتایج اجتماعی گردد.



مثالی از ابولا


       به‌رغم حضور ریشه‌دار مذهب در عرصه سلامت و اجتماع و حفاظت از صلح در جریان مناقشه‌های داخلی قاره افریقا، دولت‌های محلی و نهادهای بین‌المللی نتوانستند به‌موقع وارد میدان مبارزه با ابولا و حمایت از نظام سلامت بومی شوند. از آنچه در جریان ابولا بر کشورهای غرب افریقا گذشت، 3 درس می‌توان گرفت: اول آنکه افزایش دانسته‌ها از جمعیت‌شناسی، نهادها و روابط مذهبی می‌تواند کار با جوامع ایمان‌مدار را آسان‌تر کند. دوم، نهادهای درگیر سلامت جامعه باید رویکردی مبتنی بر ارتباط نظام‌مند و بین‌رشته‌ای را در پیش گیرند و از ظرفیت تمام نهادهای موجود ازجمله نهادهای مذهبی بهترین استفاده را کنند و سوم، درک بعد مذهبی رفتار جوامع مختلف مانند آداب‌ورسوم دفن اجساد، ارزش نهادهای تخصصی و لزوم در پیش گرفتن رفتار منطقی و نظام‌مند را بیشتر مشخص می‌کند.

       دانسته‌های ناکافی درباره جوامع مختلف غرب افریقا با مذاهب گوناگون باعث تاخیر در مشارکت، ایجاد مانع بر سر راه بسیج داشته‌ها از دانش روز و پشتیبانی‌ها گرفته تا زیربنا و شبکه‌ها و پیچیده شدن برآورد اثر مداخلات انجام‌گرفته برای مبارزه با ابولا شدند. برآوردهای گسترده از جنبه‌های متفاوت اجتماعی جمعیت‌های بومی حاصل همپوشانی کار هیات‌های مذهبی و دانسته‌های ناکافی بود. بسیاری از ابتکاراتی که بر مبنای مذهب به راه افتادند، توانستند به‌سرعت حامیانی پیدا کنند. این ابتکارات شامل آموزش روحانیون و بسیج داوطلبان، انتشار متن‌های آموزشی جماعت حاضر در کلیسا و مراقبت از بچه‌های بدون سرپرست رهاشده بودند.

 

منبع: Lancet

ترجمه: مرجان یشایایی

 

 

منبع: روزنامه سپید، 07 بهمن 94